شیوا قوامی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران
مختار ویسانی - دکترای روانشناسی، گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان تهران، تهران، ایران

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان اثربخشی آموزش تحلیل رفتار کاربردی بر رفتارهای کلیشه ای و تحول اجتماعی کودکان اتیسم انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمام کودکان ۴-۹ سال مبتلا به اتیسم است که در سال ۱۳۹۵ در یکی از مراکز مشاوره شهر سنندج دارای پرونده پزشکی مبتلا به اختلال اتیسم هستند. از بین جامعه مورد نظر تعداد ۱۴ کودک مبتلا به اتیسم با توجه به ملاک های ورودی و خروجی به روش نمونه گیری در دسترس و سرشماری انتخاب و در دو بخش آزمایش و کنترل قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از سیاهه رشد اجتماعی واینلند (۱۹۵۳) و سیاهه مشکلات رفتار روژان (۲۰۰۱) استفاده شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی شامل مفروضه های تحلیل کوواریانس و آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد که آموزش تحلیل رفتاری باعث کاهش رفتارهای کلیشه ای و تقویت تحول اجتماعی در کودکان مبتلا به اتیسم می شود.

تحول اجتماعی، تحلیل رفتار کاربردی، رفتار کلیشه ای، کودکان اتیسم