مروری برفرار مالیاتی

اغلب سیاست های مالیاتی مبتنی بر نحوه تصمیم گیری مالیات دهندگان براساس مدل های اقتصادیکلاسیک بنا نهاده شده است. اما بررسی ها نشان می دهد مدل های تصمیم گیری متعارف که فارغ از بنیانهای روان شناسی- اجتماعی و تنها براساس مولفه های اقتصادی طراحی شده اند، نمی تواند تحولات ونحوه دقیق عملکرد تصمیم گیران را تبیین کنند. بنابرا ین امروزه ادبیات گسترده ای درخصوص رفتارهایمالیاتی مبتنی بر اقتصاد رفتاری شکل گرفته است. بر این اساس در این مقاله به اختصار به بنیان های نظریاقتصاد رفتاری پرداخته و مطالعات نظری و تجربی صورت پذیرفته در این خصوص را مورد بررسی قرارمی دهیم. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که میزان فرار مالیاتی در کشور ما با وجود اقداماتصورت پذیرفته روند روبه رشدی داشته و میزان قابل توجهی را به خود اختصاص می دهد. بنابراین، بهنظر می رسد، بررسی مولفه های مطرح شده در اقتصاد رفتاری در خصوص عوامل موثر بر فرار مالیاتی وهمچنین بهره گیری از ظرفیت های سیاست گذاری مطرح شده در ا ین رو یکرد می تواند در کاهش فرارمالیاتی در کشور و همچنین افزایش کارایی نظام مالیاتی موثر باشد.مطالعات انجام شده در خصوص شناسایی عوامل موثر بر پدیده فرار مالیاتی در کشورهای در حال توسعهحاکی از آن است که چهار متغ یر نرخ مالیات، پیچیدگی قوانین و مقررات، نبود سرمایه اجتماعی و تورم،علاوه بر اینکه به طور تقریبی میان این کشورها به عنوان عامل مشترک به شمار می آیند، در این حوزهبیشترین اثرگذاری را نیز دارا هستند. بر ا ین اساس، در ا ین مطالعه سعی گردیده تا با استفاده از یک الگویخود توضیح با وقفه های گسترده برای دوره ۱۳۸۶-۱۳۵۰ تا ثیر متغیرهای بیان شده بر فرار مالیاتی دراقتصاد ایران مورد بررسی و ارز یابی قرار گیرد. نتایج حاصل از تخمین الگو حاکی از آن است که دربلند مدت، هر چهار متغیر مورد نظر با فرار مالیاتی رابطه ای مثبت و معنی دار داشته اند. در خصوص دورهکوتاه مدت نیز تمامی نتایج به طور تقریبی شبیه به نتایج بلند مدت است، البته با این تفاوت که تورم نقشتعیین کننده ای بر فرار مالیاتی نداشته است.

Keywords:

فرار مالیاتی , مالیات , اقتصاد ایران , قانون مالیات , راهکار فرار مالیات