محمدعلی شاهرخ نیا - دانشیارپژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش
جواد باغانی - موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

با توجه به کمبود منابع آب در کشاورزی، بهبود مدیریت آبیاری مزارع سیب زمینی می تواند منجر به کاهش مصرف آب و افزایش بهره وری این محصول مهم شود. بدین منظور، لازم است اطلاع کافی و دقیقی از وضعیت میزان آب کاربردی و بهره وری آب در شرایط مدیریت زارعین وجود داشته باشد. از این رو، میزان آب کاربردی و بهره وری آب در شرایط مدیریت زارعین سه منطقه عمده تولید سیب زمینی در استان فارس بررسی شد. سه منطقه آباده، اقلید و خرمبید و سه سامانه آبیاری سطحی، بارانی و قطره ای بعنوان تیمارهای آزمایش در نظر گرفته شدند. برای مقایسه آماری نتایج بدست آمده از آزمون تی استفاده شد. همچنین همبستگی عوامل مختلف باهم، با تعیین ضریب همبستگی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق، نشان داد که تفاوت آب کاربردی، عملکرد و بهره وری آب در مناطق مختلف در سطح ۵ درصد معنی دار نبود. متوسط مقدار عملکرد محصول و بهره وری آب بترتیب ۶/۴۳ تن در هکتار و ۸۷/۴ کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. استفاده از سامانه-های آبیاری بارانی و قطره ای، باعث کاهش آب کاربردی به میزان ۱۱۰۰ مترمکعب در هکتار، افزایش محصول به میزان ۵/۱۰ تن در هکتار و افزایش بهره وری به میزان حدود ۸/۱ کیلوگرم بر متر مکعب شد، لیکن این تفاوت ها از نظر آماری در سطح ۵ درصد معنی دار نبود. متوسط مقدار آب کاربردی در مزارع سیب زمینی معادل۹۴۲۰ مترمکعب در هکتار بوده که ۳۳۵۰ مترمکعب در هکتار از میانگین نیاز آبی ناخالص کمتر بود. اگر آبیاری فقط بر اساس تجربه کشاورز انجام و به برنامه ریزی آبیاری توجه نشود، ممکن است تفاوتی بین مصرف آب در سامانه-های مختلف آبیاری مشاهده نشود و آب داده شده کمتر از حد مورد نیاز باشد. بنابراین بایستی برای کاهش اثرات کم آبی، افزایش محصول و بهره وری آب، علاوه بر سامانه آبیاری، به برنامه ریزی آبیاری مزارع و تحویل حجمی آب توجه جدی شود.

برنامه ریزی آبیاری, سندملی آب, نیاز آبی, سامانه آبیاری