نیما خالدی - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

سیاهدانه (Nigella sativa L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده آلاله است. قارچهای بذرزاد به عنوان یکی از مهمترین عواملی که سلامت بذور را به خطر میاندازند و منجر به کاهش شاخصهای جوانه زنی و بنیه و نهایتا کاهش عملکرد خواهند شد. هدف از این مطالعه شناسایی فوزاریومهای بذرزاد سیاهدانه از برخی مزارع در ایران است. به منظور شناسایی فوزاریومهای بذرزاد از مزارع گرگان، بوشهر، شهرضا، فریدن و سمیرم بر اساس ضوابط انجمن بین المللی آزمون بذر نمونه برداری شد. برای جداسازی قارچها، بذرهای سیاهدانه پس از شستشو و ضدعفونی سطحی با محلول هیپوکلریت سدیم یک درصد بر روی محیط کشتهای عمومی و اختصاصی با تناوب نوری ۱۲ ساعت روشنایی و ۱۲ ساعت تاریکی در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد کشت داده شدند. تهیه کشت خالص قارچها به روش تک اسپور و نوک ریسه کردن بر روی محیط کشت آب - آگار دو درصدی انجام شد. در مجموع ۱۷ جدایه بر اساس ویژگیهای ریخت شناختی و مولکولی (بر اساس تعیین توالی نوکلئوتیدی نواحی ITS-rDNA تکثیر شده با آغازگرهای ITS۱ و ITS۴ و همچنین بخشی از ژن بتا توبولین)، آرایه های مختلف قارچی Fusarium oxysporum و F. solani شناسایی شدند. در میان گونه های شناسایی شده، F. oxysporum گونه غالب با بیشترین درصد فراوانی در نمونه های آلوده و تراکم نسبی به ترتیب به میزان ۸۰ درصد و ۹۴/۱ درصد بود. بذور سیاهدانه جمع آوری شده از مزارع گرگان به فوزاریوم، بیشتر از سایر مزارع نمونه برداری شده آلوده بودند. نتایج این پژوهش میتواند در تکمیل اطلاعات پایه جهت شناسایی فوزاریومهای بذرزاد سیاهدانه و تدوین استاندارد ملی سلامت بذر کمک مینماید.

بذر، بیمارگر قارچی، ریخت شناختی، مولکولی