سارا علیجانپور - دانشکده زیست شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، صندوق پستی: ۱۴۱۵۵-۶۶۵۵
محمد عالم صدیقی - دانشکده زیست شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، صندوق پستی: ۱۴۱۵۵-۶۶۵۵
سیدمحمدهادی علوی - دانشکده زیست شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، صندوق پستی: ۱۴۱۵۵-۶۶۵۵

هورمونهای تیروئیدی متابولیسم بدن را تنظیم میکنند، که برای سیستمهای بیولوژیکی وابسته به متابولیسم از جمله تکوین، رشد و تولیدمثل ضروری است. در ماهیان برخلاف پستانداران، هورمون آزادکننده تیروتروپین هیپوتالاموس تنظیم کننده غده های هیپوفیز و تیروئید نیست و هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین هیپوتالاموس سنتز هورمون تحریک کننده تیروئید از هیپوفیز را تحریک میکند که باعث سنتز تیروکسین (T۴) در غده تیروئید میشود. تبدیل T۴ به ترییدوتروونین (T۳) نیز در بافتهای محیطی، عمدتا کبد رخ میدهد. قحطی غذایی باعث ایجاد تغییرات متابولیکی در بدن و بالانس منفی انرژی میشود. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات قحطی غذایی بر میزان هورمون های تیروئیدی بود. ماهی حوض نر بالغ (Carassius auratus) در چهار آکواریوم ۲) آکواریوم کنترل و ۲ آکواریوم در معرض قحطی غذا) تقسیم و در دمای ۲۲ درجه سانتیگراد و ۱۲ساعت روشنایی۱۲/ساعت تاریکی نگهداری شد. گروه کنترل روزانه به میزان %۳ وزن بدن در دو نوبت تغذیه میشد و گروه در معرض قحطی غذا در طول دوره ۲۱ روزه آزمایش تغذیه نمیشد. نمونه برداری در ۳ ساعت قبل از غذادهی و ۳ ساعت و ۱، ۷ و ۲۱ روز پس از قحطی غذا انجام شد. سطح T۴، T۳، T۴ آزاد و T۳ آزاد خون بوسیله ELISA و همچنین وزن بدن ماهی و شاخص هپاتوسوماتیک (HSI) اندازه گیری شد. هیچ تفاوتی در سطح T۴، T۴ آزاد و T۳ آزاد بین دو گروه کنترل و قحطی غذایی در طول دوره آزمایش مشاهده نشد. در مقایسه با کنترل، سطح T۳ در ماهی حوض محروم از غذا، در روز ۷ و ۲۱ پس از قحطی غذایی همراه با کاهش وزن بدن و HSI، کاهش یافت. این مطالعه نشان می دهد که قحطی غذایی تاثیری بر سنتز T۴ در غده تیروئید نداشت، اما تبدیل T۴ به T۳ تحت تاثیر قرار گرفت که ممکن است به دلیل تغییر در عملکرد کبد باشد.

شاخص هپاتوسوماتیک، غده تیروئید، هورمونهای تیروئید، ELISA