علی اصغر پیله ور - دانشیار گروه مهندسی شهرسازی ،دانشگاه بجنورد،بجنورد،ایران
بهاره موستوفیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای ،دانشگاه تهران،تهران،ایران
الهه کاوسی - دانش آموخته دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران

در این پژوهش تلاش شده است با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و استفاده از داده های اسنادی و پیمایشی ابعاد مختلف مسکن ایرانی اسلامی بررسی و اصول ومعیارهای مطلوب بیان گردد. برای تعمیم و گسترش الگوی مسکن ایرانی- اسلامی نیاز به معرفی یک شهر یا منطقه شهری به عنوان الگو می باشد تا سایر مناطق به الگو برداری از آن منطقه ترغیب شوند. در این تحقیق برای تعمیم الگوی مطلوب، یک منطقه از مناطق ۱۳ گانه شهر مشهد که بیشترین نزدیکی به مولفه های تعیین شده دارد به عنوان منطقه الگو تعیین و سایر مناطق را با الگوی تعیین شده تطبیق داده شده است. با استخراج مولفه های مسکن ایرانی- اسلامی ۱۱ شاخص هویت،اعتدال،دوری-ازبیهودگی،دوری ازکبر،رعایت سلسله مراتب،حیاط مرکزی داشتن،درونگرایی،امنیت،حیا،تراکم و مساحت تعیین و از طیف لیکرت استفاده وبا کمک نرم افزار Expert choice وزن دهی و ارزشگذاری انجام شد.بعد لایه هابصورت رقومی وارد سیستم اطلاعات جغرافیایی شده و تحلیل ها ارایه شده است. نتایج نشان می دهد مولفه های مسکن ایرانی- اسلامی در مناطق مختلف شهر مشهد که از آن به عنوان پایتخت معنوی ایران یاد می شود، رعایت نشده و از مشخصه های مسکن ایرانی-اسلامی فاصله دارد.بطوریکه معیار تراکم با وزن۱۵۸سازگارترین معیار و مساحت با وزن ۴۹/.دورترین فاصله را با معیار مطلوب در مسکن ایرانی – اسلامی تعلق گرفته است.دیگر یافته ها بیانگر این است که تنها منطقه ۸ شهرداری مشهد با داشتن نیمی از شاخصهای مورد تحقیق بیشترین مطابقت را دارد و با داشتن بالاترین ارزش به مقدار۴۴/۲دربین سایر مناطق از نظر مشخصه مسکن ایرانی – اسلامی قابل قبول بوده است.

مسکن ایرانی- اسلامی, مکان یابی, منطقه الگو, مشهد