بازشناسی مفهوم «فلاح» در قرآن و حدیث

این نوشتار، در پی بازشناسی معنا و مفهوم «فلاح» در نگاه قرآن و حدیث است. و با روش توصیفی و تحلیل محتوایی متن، کوشیده است تا تعریف جامعی از «فلاح» در نظام اخلاقی اسلام به دست دهد. با وجود اینکه در فرهنگ قرآن و اهلبیت (علیهم السلام) از فلاح به عنوان «هدف و مطلوب نهایی انسان» از انجام کارهای عبادی یاد شده و دعوت به «فلاح»، پیام اصلی و روح محوری اوامر و نواهی الهی، به شمار آمده است، به نظر میرسد؛ ترجمه فلاح به «رستگاری»، ترجمه کاملی نیست. و آنچه برخی مترجمان در معنای «فلاح» نوشتهاند، نارسا و ناقص است. و چه بسا از این رهگذر، محتوای آیات قرآن به درستی و به طور کامل منعکس نشده باشند. نویسنده در این مقاله ضمن آموزش فرآیند مفهومشناسی به این نتیجه میرسد که؛ مفهوم «فلاح» در قرآن و حدیث، ساختار چند قسمتی دارد و به معنای «رهیدن از شرور و رسیدن به خیر پایدار دنیا و آخرت و بقای در آن» است، که لازمه آن ایمان، عمل صالح، رحمت الهی و استقامت در مشکلات و عبور از موانع پیش رو است. چکیده (عربی): معنی «الفلاح» فی القرآن و الحدیث هذا المقال بصدد فهم معنی و مفهوم «الفلاح» من منظار القرآن و الاحادیث الشریفه ، و حاول الکاتب من خلال الاسلوب الوصفی التحلیلی ان یبین معنی جامعا ل «الفلاح» فی منظومه الاخلاق الاسلامیه ، و ذلک انه ذکر الفلاح فی ثقافه القرآن و اهل البیت ^ باعتباره الهدف الرئیسی و المطلوب النهائی للانسان من اتیانه بالعبادات ، و لذلک فان الدعوه للفلاح تمثل روح الاوامر الالهیه . و لهذا فان ترجمتها فی الفارسیه ب «رستگاری» تبدو غیر دقیقه و کامله ، و هذا ما یعکس اثره علی ترجمه القرآن الکریم حیث ان مضامین الآیات الکریمه المشتمله علی هذا اللفظ قد لا تنعکس بشکل دقیق . و الذی انتهی الیه الباحث هو ان مفهوم الفلاح فی القرآن و الحدیث یشتمل علی عده اقسام هی « النجاه من الشرور و الوصول للخیر الدائم فی الدنیا و الآخره ، مع البقاء فیه » ، و الذی یلازم الایمان و العمل الصالح و الرحمه الالهیه ، و مقاومه المصاعب و العبور من الموانع . الالفاظ المحوریه : معنی الفلاح ، الفلاح ، الفوز ، النجاه ، الخیر الثابت و الدائم ، القرآن و الحدیث .