مدل مفهومی خودمدیریتی در سالمندان مبتلا به چند بیماری مزمن هم زمان: یک مرور یکپارچه

زمینه و هدف: با افزایش سن، بار بیماری ها و ابتلای افراد به چند بیماری مزمن هم زمان (Multiple Chronic Condition) یا (MCC) افزایش می یابد. ابتلا به MCC نیاز به استفاده از خدمات و امکانات مراقبت سلامتی را افزایش می دهد. علاوه بر مدیریت و مراقبت بالینی، توجه به نیازهای خودمدیریتی در سالمندان مبتلا به MCC به منظور کاهش علایم بیماری و حفظ کیفیت زندگی آنان اهمیت دارد. مدل های خودمدیریتی موجود در پیش بینی کامل خودمدیریتی در سالمندان موفق نبوده اند، لذا این مطالعه با هدف توسعه مدل مفهومی خودمدیریتی در سالمندان مبتلا به MCC، بر اساس رویکرد اکولوژیک انجام گردید. روش جستجو: یک بررسی یکپارچه متون بر مطالعات نظری و تجربی انجام شد. جهت جستجوی دقیق از کلیدواژه های انگلیسی ذکر شده در Mesh، شامل: Multiple concomitant chronic diseases. Multiple chronic conditionaging Self- Management elderly multi- Older .Concurrent multiple medical conditions Predictors .Concurrent multiple medical condition .Comorbidity.morbidityبا استفاده از ,Model Testing ، Designing ModelFactors, Risk Factors, Predictors ، همراه با کلیدواژه هایRisk Factor ،Old age Adult، پایگاه داده های الکترونیک شامل: Scopus PubMed Web of Sciences جستجو شد و کلید واژه های فارسی از قبیل: چند بیماری مزمن همزمان، خودمدیریتی، خود رهبری، مدیریت بر خود، مدیریت خویشتن، مولتی موربیدیتی، مدیریت شخصی، سالخوردگی، پیری، سالمندان، خودمدیریتی در افراد مسن در پایگاه داده های داخلی از جمله SID ،Magiran و Iranmedex به صورت تکی و ترکیبی با کلیدواژه های عوامل، ریسک فاکتورها، پیش بینی کننده های طراحی مدل و آزمون مدل استفاده شد. مطالعات زبان انگلیسی و فارسی از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۱ بررسی شده است. مراحل مطالعه شامل: شناسایی مسئله، بررسی متون و استخراج مطالعات، ارزیابی کیفیت مطالعات، جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل محتوای هدایت شده و نتیجه گیری بود.یافته ها: در نهایت ۳۱ مقاله وارد شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل، پیش بینی کننده های خودمدیریتی در سالمندان مبتلا به MCC در گروههای فردی، بین فردی، سازمانی و عوامل اجتماعی دسته بندی شدند. عوامل فردی بیشترین پیش بینی کننده ها را در زیر گروههای بیماریهای دانش، عوامل رفتاری، بیولوژیکی و روانشناختی دارند. از نظر اجتماعی، سازمانی و عوامل بین فردی می توانند تاثیرات غیر مستقیمی بر خودمدیریتی سالمندان داشته باشند. نتیجه گیری: بسیاری از عوامل بر خودمدیریتی در سالمندان مبتلا به M CC همزمان تاثیر دارد. اما عامل فردی بیشترین پیش بینی کنندگی را نشان داد. مدل طراحی شده خودمدیریتی به دلیل پوشش دادن همه عوامل پیش بینی کننده به عنوان مدل جامع نسبت به مدلهای موجود در نظر گرفته میشود. پیشنهاد می شود در پژوهش های آینده جهت مطالعه، از تمام سطوح مدل فاکتورهایی انتخاب گردد. نتایج مطالعات نشان داد که مدل های موجود در پیش بینی خودمدیریتی در سالمندان مبتلا به MCC موفق نبوده اند. ضمن اینکه خودمدیریتی در سالمندان مبتلا به MCC یک پدیده پیچیده و چند بعدی فردی، بین فردی، سازمانی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است. با توجه به جامعیت و اختصاصی بودن مدل استخراج شده در این مطالعه نسبت به مدل های موجود، پیشنهاد می گردد پژوهشگران در زمینه کاربرد مدل مذکور مطالعات بیشتری انجام دهند.

Keywords:

مدل مفهومی , سالمندان , چند بیماری مزمن همزمان , خودمدیریتی