مرضیه قاسمی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، ایران
شاهرخ جهان بین - عضو هیات علمی / گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، ایران
حجت اله لطیف منش - عضو هیات علمی / گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، ایران
هوشنگ فرجی - عضو هیات علمی / گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، ایران
امین میرشکاری - عضو هیات علمی/ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، ایران

سابقه و هدف: آفتابگردان (Helianthus annuus L.) از مهم ترین گیاهان روغنی می باشد که به دلیل برخورداری از درصد بالای روغن دانه و سازگاری به شرایط مختلف اقلیمی و خاکی در سطح وسیعی از مناطق خشک و نیمه خشک کشور کشت می شود. با توجه به اینکه احتمال تنش خشکی در این مناطق زیاد می باشد ضروری است جهت مقابله با این تنش در این مناطق اقدام شود. یکی از روش های مقابله با تنش خشکی استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی می باشد. با توجه به اینکه براسینولید ماده استروئیدی تنظیم رشد گیاهی است که می تواند در افزایش تحمل گیاه در مقابل تنش های مختلف اثرگذار باشد، لذا هدف این پژوهش بررسی اثرات محلول پاشی براسینولید بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک و زراعی آفتابگردان در یکی از مناطق نیمه خشک کشور بود. مواد و روش ها: این آزمایش در منطقه نورآباد استان فارس به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و نه تیمار در سال زراعی ۱۳۹۷ اجرا شد. عامل اصلی آزمایش شامل آبیاری در سه سطح بدون تنش ۱۰۰) درصد آبیاری کامل(، تنش متوسط ۷۵) درصد آبیاری کامل( و تنش شدید ۵۰) درصد آبیاری کامل( بر اساس تبخیر از تشت تبخیر کلاس، A و عامل فرعی شامل کاربرد هورمون براسینولید در سه سطح) صفر، ۱/۰ و ۵/۰ میلی گرم بر لیتر( می باشد. یافته ها: نتایج نشان داد که عملکرد، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه آفتابگردان تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند، استفاده از ۵/۰ میلی گرم بر لیتر محلول پاشی براسینولید در شرایط تنش شدید خشکی می تواند باعث افزایش معنی داری در میزان کلروفیل و تعداد برگ در بوته گردد، درنتیجه عملکرد، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد روغن نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. بیشترین عملکرد دانه (۳/۳۱۳ گرم بر مترمربع) در تیمار آبیاری کامل و ۵/۰ میلی گرم بر لیتر محلول پاشی براسینولید حاصل شد به طوری که ۵۵ درصد مقدار عملکرد دانه از تیمار شاهد بیشتر بود. همچنین درصد و عملکرد روغن نیز تحت تاثیر تنش خشکی کاهش پیدا کرد ولی با کاربرد هورمون براسینولید مقدار این دو صفت افزایش پیدا کرد. در رابطه با پرولین نیز در سطح تنش شدید بیشترین میزان پرولین برگ در تیمار ۵/۰ میلی گرم بر لیتر محلول پاشی براسینولید و کمترین میزان این صفت در تیمار شاهد به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج این آزمایش نشان می دهد که استفاده از محلول پاشی براسینولید در شرایط تنش شدید خشکی می-تواند ۶۳ درصد تحمل به خشکی را افزایش دهد. بنابراین، در شرایط تنش شدید خشکی استفاده از محلول پاشی براسینولید می تواند راهکاری برای افزایش تولید در گیاه آفتابگردان باشد .

براسینولید, تنش خشکی, عملکرد