محمد ثناگویی زاده - استادیار گروه مطالعات خانواده پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم.
محسن فرودستان دستجردی - استاد مرکز تخصصی فقهی ائمه اطهار قم و دانش آموخته سطح عالی حوزه های علمیه

یکی از دغدغه های مهم در هر نهاد اجتماعی نحوه ورود و خروج اعضاء آن و علت های جذب یا دفع افراد به آن نهاد می باشد به ویژه اگر کارکرد اصلی آن سیستم وابسته به کیفیت نیروی انسانی و کارآمدی و توانمندی ایشان بوده باشد. در این تحقیق برآنیم علل انصراف از تحصیل و جدایی طلاب سطح یک حوزه علمیه اصفهان در چند ساله اخیر را به روش کیفی تحلیل مضمون یا تحلیل تماتیک سه مرحله ای استخراج مضامین پایه ای ، سازمان دهنده و فراگیر، از طریق اجرای مصاحبه ی عمیق نیمه ساختار یافته با اساتید، مشاوران، مدیران و طلاب منصرف، مورد مداقه قرار داده و با دسته بندی و تبیین این علل و استخراج ریشه های اصلی این آسیب سازمانی مهم،. از اصلی ترین دلایل ریزش طلاب در شش ساله اول حضور در نظام آموزشی حوزه ها میتوان در بخش عوامل فردی به بیهدفی و بحران هویت به خاطر عدم شناخت قبلی از حوزه ها، بیانگیزگی و دلزدگی از ادامه تحصیل عدم آمادگی برای تحمل شرایط زندگی طلبگی، کم صبری و تعجیل در طی مسیر طلبگی، ورود زود هنگام به ورطه عرفان و سلوک معنوی و در بخش عوامل خانوادگی به مخالفت یا عدم حمایت والدین، عدم همراهی همسر، فشار و انزوا از فامیل و آشنایان و عدم ارتباط سازنده حوزه و خانواده طلاب برای معضلات ایشان، اشاره نمود. کاربرد تیپ شناسی عوامل جدایی و ریزش طلاب می تواند مدیران حوزه علمیه را برای اتخاذ تصمیماتی جهت جلوگیری از هدررفت سرمایه مهمی به نام سرمایه انسانی در این نهاد راهبردی و مولد علم جامعه اسلامی راهنما و یاری رسان باشد

طلبه، علل فردی، علل خانوادگی، انصراف از تحصیل، آینده پژوهی حوزه علمیه، روحانیت