علی احمدپور - دانشجوی کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران
الهام فیجانی - استادیار دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران
مرتضی مظفری - استادیار دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران

آگاهی از وضعیت کیفی آبهای زیرزمینی میتواند از بروز مشکلاتی مانند ناکارآمدی در مدیریت منابع آب از نقطهنظر وضعیت بهداشتی و سلامت مردم و توسعه های موردنیاز در هر منطقه جلوگیری کند. گسترش صنایع و افزایش حجم فاضلاب آنها، با تولید فلزات سنگین خطرهای جدی برای سلامتی انسان و محیط زیست به وجود آورده است. در این تحقیق به دلیل اهمیت موضوع، به بررسی هیدروژئوشیمی در منابع آب زیرزمینی قسمت شرقی آبخوان تهران پرداخته شده است. آبخوان تهران از نوع آزاد بوده و در برخی قسمت ها به صورت محدود سفره های تحتفشار نیز دیده میشود و عمدتا از قطعات ریز و درشت منفصل رسوبی تشکیل گردیده و اندازه آن در بخشهای شمالی، درشت تر و تا حدودی زاویه دار و به سمت نواحی میانی و خروجی دشت از قطر ذرات کاسته میگردد. در این تحقیق جهت بررسی کیفیت آب زیرزمینی ازنظر وجود یون، از ۱۸ نقطه نمونه برداری انجام شد. ازنظر کیفی، نمونه های برداشت شده با استفاده از روشهای گرافیکی شامل دیاگرام پایپر، ستاره ای، شولر ویلکاکس موردبررسی قرار گرفتند. همچنین نقشه های پهنه بندی پارامترهای کیفی آب برای مصارف شرب و کشاورزی در محیط ArcGIS تهیه گردید. نقشه های پهنه بندی برای آب شرب نشان دادند که در حالت کلی، کیفیت آب ازنظر TDS، Na، سولفات، نیترات و سختی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد، به عبارتی در این نقشه ها بیشتر درصد مساحت ها مربوط به کلاسهای نامناسب بودند. برای مصارف کشاورزی، نقشه پهنه بندی EC نشان داد که عمده کلاس آب مربوط به C۳ و C۴ است، اما وضعیت آب زیرزمینی برای SAR و Na% مطلوب است. بر اساس دیاگرام ویلکاکس بیشترین دصد کلاسها متعلق به C۳S۱، C۳S۲ و C۴S۲ بود. بر اساس دیاگرام شولر، آب محدوده مطالعاتی در حد قابلقبول و متوسط قرار گرفت. تیپ غالب آب زیرزمینی از نوع کلروره، سولفاته و بیکربناته و رخساره آب نیز از نوع سدیک تعیین گردید. نتایج بررسی آب برای مصارف صنعتی نشان داد که آب زیرزمینی از نوع رسوبگذار میباشد.

آب زیرزمینی، هیدروژئوشیمی، پهنه بندی، شرق آبخوان تهران، روشهای گرافیکی.