عباس ارباب - گروه حشره شناسی، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان ، تاکستان، ایران

حشرات فراوانترین موجودات زنده­ی مرتبط با گیاهان و خاک می­باشند. پرورش انبوه آنها برای تامین بخشی از نیاز غذایی طیور و آبزیان، دسترسی به نوع جدیدی از کودهای آلی یعنی فضولات آنها را فراهم ساخته است. ترکیبات شیمیایی فضولات حشرات (مقدار مناسب نیتروژن آلی، کربن محلول، عناصرکم مصرف و پایین بودن نسبت کربن به نیتروژن) و خواص فیزیکی آنها (دانه­بندی ریز و ساختار لایه لایه) موجب شده تا امکان بکارگیری آنها برای بهبود وضعیت حاصلخیزی خاک و توسعه­ی محصولات ارگانیک، بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. فضولات حشرات علاوه بر آنکه غنی از مواد غذایی مورد نیاز گیاهان هستند، دارای میکرو ارگانیسم­های مفیدی مانند برخی گونه­های باکترهای جنس باسیلوس و سودوموناس بوده و تنها منبع در دسترس کیتین برای گیاهان نیز می­باشند. کیتین می­تواند مقاومت گیاهان به تنش­های زنده (حشرات و نماتدها) و غیرزنده (خشکی و شوری) را بهبود بخشد. در حال حاضر بیشتر مطالعات بر استفاده از فضولات دو حشره­ی صنعتی، مگس سرباز سیاه (Hermetia illucens) و سوسک زرد آرد (Tenebrio molitor) متمرکز شده است. نتایج بررسی­های انجام شده نشان می­دهد تیمار خاک مزارع با فضولات این دو حشره به مقدار۱۰-۵ تن در هکتار می­تواند عملکرد کمی و کیفی چندین گیاه زراعی مهم مانند کلزا، جو، چاودار، ذرت و چغندر قند را افزایش دهد. با توجه به گسترش روز افزون پرورش حشرات صنعتی در کشور لزوم تسریع در استاندارد­سازی و تهیه­ی شیوه نامه­های بکارگیری آنها بیش از گذشته احساس می­شود.

فضولات حشرات, حاصلخیزی خاک, کود آلی, کود زیستی