رضا احمدی - استادیار دانشکده مهندسی علوم زمین، دانشگاه صنعتی اراک، اراک، ایران

در پژوهش حاضر از دو روش ژئوفیزیکی مغناطیس سنجی و رادار نفوذی به زمین (GPR) برای آشکارسازی لوله های فلزی انتقال گاز مدفون در اعماق کم در محوطه دانشگاه صنعتی اراک استفاده شده است. محدوده مورد مطالعه دارای ۵ خط لوله فلزی به قطرهای ۴ و ۵ سانتیمتر واقع در عمق دفن ۱/۱۵ متری در مجاورت یکدیگر درون یک کانال زیرزمینی می باشد. برای این منظور ابتدا از طریق مدل سازی پیشروی داده های مصنوعی و سپس وارونسازی داده های واقعی مغناطیسی، کارآیی روش مغناطیس سنجی در اکتشاف اهداف فلزی استوانه ای مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد داده های سه پروفیل GPR پیمایش شده در محدوده، مورد عملیات پردازش و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در نهایت پاسخ دو روش و قابلیت و توان آشکارسازی آنها با یکدیگر مقایسه شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که علیرغم انتخاب فواصل ایستگاهی ثابت و اندک (یک متر) و اعمال تبدیل ها و فیلترهای مناسب بر روی داده های مغناطیسی، پاسخ ها با نتایج مدل سازی مصنوعی پیشرو، همخوانی ندارد. دلیل این امر فضای خالی کانال زیرزمینی است که لوله ها از داخل آن عبور کرده اند و نیز تاثیر عوامل مغناطیسی مزاحم ازجمله فنسهای فلزی، ساختمان های بلند و باشگاه بدنسازی پر از تجهیزات و وسایل آهنی واقع در دورتادور محدوده کوچک مورد مطالعه می باشد. با استفاده از روش GPR موقعیت خطوط لوله به خوبی آشکارسازی شد، هرچند بخاطر کوچک بودن ابعاد لوله های مدفون و کم بودن فاصله خطوط لوله از یکدیگر، پاسخ هذلولی شکل آنها با یکدیگر درهم آمیخته و هذلولیهای پاسخ از هم قابل تفکیک نبودند. در کاربردهای عملی، روش GPR در بسیاری از مواقع به تنهایی راهگشاست و در برخی موارد نیز همراه با روشهای دیگر مفید بوده و مکمل آنهاست.

محوطه دانشگاه صنعتی اراک، لوله انتقال گاز، روش مغناطیس سنجی، Geosoft Oasis montaj، روش رادار نفوذی به زمین (GPR)