کانه زایی آهن- تیتانیم ماگمایی در آنومالی شماره ۱۵ بافق، ایران مرکزی: نگرشی بر کانی شناسی و شیمی کانی

آنومالی آهن- تیتانیم شماره ۱۵ بافق در ۳۵ کیلومتری شمال باختری شهر بافق بخشی از بلوک پشت بادام در پهنه ایران مرکزی به شمار می رود. کانه زایی در این توده شامل کانه های اکسیدی مگنتیت، تیتانو مگنتیت، ایلمنیت و مقدار اندکی پیریت است که به صورت همزاد در سنگ میزبان های گابرو و پیروکسنیت روی داده است. برپایه داده های تجزیه شیمیایی سنگ کل، اکسید های TiO۲، CaO و FeOt و عنصرهای Cr، Ni و Vبا MgO همبستگی مثبت و اکسید های Al۲O۳، Na۲O+K۲O و SiO۲ با MgO همبستگی منفی دارند. همبستگی های یادشده با تبلور کلینو پیروکسن، آمفیبول، پلاژیوکلاز و کانی های اکسیدی در توده سازگاری دارند. همبستگی مثبت عنصرهای کروم، نیکل و وانادیم با آهن نشان دهنده تمرکز این عنصرها در کانه های آهن است. ترکیب شیمیایی کانه ها در محدوده محلول جامد مگنتیت- اولواسپینل (تیتانو مگنتیت) و مگنتیت- ایلمنیت است. در شرایط فوگاسیته اکسیژن سیستم (QFM+۱>)، محتوای بالای آهن- تیتانیم در کنار محتوای بالای آب ( >wt.%۲) در ترکیب ماگمای مادر از مهم ترین فاکتور های دخیل در کانه زایی توده به شمار می روند. برپایه الگوی پیشنهادشده برای کانی سازی توده، در هربار تزریق ماگما درون آشیانه ماگمایی، محتوای بالای آب ماگما، کاهش دمای تبلور سیلیکات ها نسبت به کانی های اکسیدی و تبلور زود هنگام کانی های اکسیدی نسبت به کانی های سیلیکاته را به دنبال داشته است. افزایش محتوای آب هنگام جدایش بلورین ماگما گسترش فاز اکسیدی و در پی آن، تسهیل جدایش آن از سیال بجامانده در مراحل پایانی تفریق شده است و به سبب ویسکوزیته پایین و چگالی بالا در میان کانی های سیلیکاته جریان یافته و در فضای خالی میان این کانی ها متبلور شده است.  

Keywords:

کانه زایی آهن- تیتانیم , شیمی کانی , نفوذی های مافیک- الترامافیک , بافق , ایران مرکزی