محمد تقی دشتی - عضو هیئت علمی مرکز پژوهشی مبنا
پوریا ناصری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

چکیده امروزه یکی از مولفه های مشروعیت نظام های سیاسی در سراسر جهان، میزان مشارکت سیاسی مردم در حکومت است. در این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است، مبانی و گستره مشارکت مردم در دولت اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. سوال پژوهش این است که مبانی فقهی مشارکت مردم در دولت اسلامی کدامند و این مشارکت از چه گستره ای برخوردار است و آیا صرفا به مرحله ی تشکیل دولت محدود می گردد؟ نتایج پژوهش نشان می دهد اراده جمعی، اطاعت از خدا، رسول و اولی الامر، واجب کفایی بودن، امر به معروف و نهی از منکر، رضایت عمومی و بیعت از مبانی فقهی مشارکت مردم در دولت اسلامی هستند. عرصه های مشارکت مردمی در حکومت اسلامی را در سه سطح مشارکت تکمیلی (مشارکت در عرصه حل و فصل دعاوی، مشارکت در رفع فقر و ایجاد رفاه)، اصلاحی (مشارکت در عرصه قانون گذاری، مشارکت در اصلاح قاعده گذاری، مشارکت در نظارت بر کارگزاران) و ابتدایی (طراحی و تاسیس نهادهایی به منظور مسئولیت پذیری و سهیم شدن مردم در اداره حکومت) می توان دسته بندی نمود.

مشارکت مردم, دولت اسلامی, مشارکت سیاسی, نظارت