امیرحسن رونده - کارشناسی ارشد مدرسی فقه و اصول- دانش پژوه کارشناسی حقوق

شارع مقدس اسلام به منظور حفظ حقوق اشخاص و انتظام امور در دادرسی های قضایی اعم از حقوقی و کیفری و تحقق دادرسی عادلانه، قاعده «اقرار العقلاء» را وضع نموده است. از احکام ضروری اسلام این است که وقتی شخص بر ضرر خود اقرار به امری نمود، اقرارش نافذ است و آنچه را که به آن اقرار کرده، عهده دار آن خواهد بود. براین اساس، اقرار عبارت است از این که شخصی خبر دهد از حق ثابتی که دیگری بر او دارد. استفاده از این قاعده مختص به مجامع اسلامی نمی باشد و به دلیل پشتوانه عقلی این قاعده، تمام مجامع مختلف حقوقی دنیا از این قاعده استفاده می کنند. قانونگذار ایران هم به تبع شرع مقدس و مجامع حقوقی سراسر دنیا از این قاعده در تقنین بهره جسته است. غیر از دلیل عقلی، مهم ترین دلیل که برای حجیت این قاعده به آن استدلال می شود نبوی مشهور «اقرارالعقلاء علی انفسهم جائز» می باشد، مضافا آیاتی که دلالت بر حجیت این قاعده دارند. به نظر می رسد پیرامون این قاعده، پیشینه، مدارک، قلمرو حجیت آن ومسائل مرتبط به آن بطور کامل و جامع تبیین نشده است. در این نوشتار سعی شده تا به روش توصیفی و با مراجعه به کتب معتبر فقهی و حقوقی اهم مباحث این قاعده به صورت دقیق و در عین حال بصورت موجز بحث و تحقیق شود.

اقرار، انکار، اختیار، مقر