مینا قیاسوند - دانشجوی ارشد معماری دانشگاه عمران و توسعه همدان
سیما عابدی - دکترای معماری دانشکده هنر و معماری همدان

فضاهای شهری از دیرباز به دلیل سبک معماری خود ماهیتی جنسیتی داشته اند، بدین معنا که عملا فضاهای شهری در برابر حضور آزادانه زنان اعمال محدودیت کرده و موجب طرد آنها از فضاهای شهری شده است. بدین ترتیب، زنان نه تنها از فضاهای عمومی شهر محروم بوده اند، بلکه به دنبال آن از سهیم شدن در فرایند مشارکت و فعالیت های اجتماعی نیز حذف شده اند. به نظر میرسد اگر انگیز ایجاد فضاهای جنسیتی شهری به وجود آوردن حق انتخاب برای زنان بین این فضاها و سایر فضاهای جداسازی نشده، و رفع نیازهای آنان در فضای عمومی باشد، میتوان بر کارکرد مثبت این فضاها تا حدی تاکید کرد. هر چند در نهایت از این فضاهای جنسیتی صرفا میتوان به عنوان یک راهکار موقت یاد کرد.در این مقاله به بررسی ارتباط موجود بین جنسیت و معماری و مشکلات جنسیتی شدن فضاها در سطح فضای شهری پرداخته ایم. ابتدا به دنبال مفهوم جنس و جنسیت و نقش و تفاوت آنها در دوره های مختلف بودیم سپس به بررسی علل تفکیک جنسیت پرداختیم ، نتایج نشان داد که جنسیتی شدن فضاهای شهری و عمومی بر کیفیت و مطلوبیت فضا و همچنین عدم استقبال و ناکارآمدی کاربری ها موثر بوده است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کیفی و به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات در ان به صورت کتابخانه ای (با استفاده از کتاب ها مقاله ها گزارش ها ) انجام شده است.در پایان نتیجه این پژوهش بیانگر این موضوع است که، توجه به مولفه هایی در راستای طراحی بهتر، برای بانوان همانند امنیت، دسترسی ها،احساس آرامش و غیره میتواند در عدالت جنسیتی در جامعه تاثیر گذار باشد. در مرحله بعدی به مقایسه این مولفه ها در برخی آثار تفکیک جنسیتی شده چه در داخل ایران و چه در خارج ایران پرداخته ایم و نحوه تاثیر پذیری آنها را در جامعه و علل استقبال از این بناها را مورد بررسی قرار دادیم.

جنسیت ، فضای جنسیتی شده ، طراحی معماری ، جایگاه زنان