مرتضی قاسمی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

اقتباس از آثار ادبی امری رایج در تمام دنیاست و بسیاری از فیلم های مطرح بر اساس اقتباس از آثار ادبی ساخته شده اند. فیلم «چهل سالگی» با کارگردانی علیرضا رئیسیان برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه اقتباسی در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۸۸) شده است. با توجه به اهمیت موضوع، مقاله حاضر می کوشد با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و مقایسه فیلم و رمان چهل سالگی بپردازد. مسئله اصلی پژوهش آن است که این فیلم و رمان چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند و نقاط قوت و ضعف هر کدام چیست و در نهایت کدام یک موفق تر و قویتر است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد تغییر سن دختر خانواده و عدم تطابق شخصیت او با داستان «پادشاه و کنیزک» مثنوی مولانا، باعث ضعف دیالوگ های فیلم و برخی سکانس ها شده است. همچنین افزودن تصنعی الگوی «پیر راهنما» با بازیگری عزت الله انتظامی به باورپذیری فیلم لطمه زده است. در عین حال تغییر شغل پدر خانواده در فیلم، استفاده از دستگاه شنود و بازی خوب لیلی حاتمی و محمدرضا فروتن ، هول و ولا و اضطراب پدر خانواده را بهتر و زیباتر تصویر می کند.

فیلم و رمان چهل سالگی، اقتباس، ناهید طباطبایی، علیرضا رئیسیان.