منابع عربی در تبیین فرهنگ و ادب فارسی

هدف ما در این مقاله ترسیم نقش مهم منابع عربی در شرح و تفسیر متون ادب فارسی و تبیین مبانی فرهنگ ایرانی است زیرا بسیاری حقایق مربوط به فرهنگ و ادب ایران زمین در لایه های ستبر متون عربی مدفون شده و محققان ما توجه کم تر بدان دارند. این در حالی است که در شرح متون ادب فارسی، استناد به متون عربی به گونه ای صورت می گیرد که نه تنها نقشی در تبیین سرچشمه های فکری ایرانیان ندارد بلکه موجب کج فهمی و تفسیر نادرست ادب فارسی می شود زیرا بسیاری از مضامین ادب فارسی را بدون اشاره به پیشینه ایرانی آن ها به منابع عربی ارجاع می دهند. عبدالحسین زرین کوب، حدود ۶۰ مضمون از گلستان سعدی را با آثار ادبی قبل از سعدی مقایسه کرده و در متون ادب فارسی، عربی و دینی شواهدی از تاثیرپذیری سعدی ارائه کرده است. در این میان فقط به پیشینه ایرانی دو مورد از شصت مورد مذکور اشاره کرده است؛ درحالی که بنا به ادعای این مقاله، لایه های فکری و فرهنگی ایرانیان باستان، در گلستان سعدی به قدری محکم و استوار است که با استناد به منابع عربی، دست کم ۲۷ مورد از این ۶۰ عنوان را در ذهن و زبان نیاکان باستانی ما می توان پیدا کرد.

Keywords:

اهمیت ادب عربی , نقد ادبی , عبدالحسین زرین کوب , گلستان سعدی , پندهای ایرانی , نه شرقی نه غربی , دفتر ایام