آزاده ملکزاده شفارودی - دانشگاه شهید بهشتی، تهران
محمد حسن کریم پور - دانشگاه شهید بهشتی

منطقه اکتشافی سیرزار در شمال غربی تربت جام در استان خراسان رضوی واقع شده است. کانی سازی آنتیموان به صورت رگه ای و جانشینی در سنگ میزبان کربناته (پرمین) تشکیل شده است. کانی سازی اولیه در دو مرحله رخ داده است: ۱) کانی سازی گالن ± پیریت ± کالکوپیریت ± اسفالریت ± سولفوسالت ± سولفید مس - آنتیموان همراه با باطله کوارتز و باریت و ۲) استیبنیت ± پیریت ± اسفالریت همراه با باطله های کوارتز، باریت، دولومیت و کلسیت. کانیهای ثانویه زون اکسیدان نیز شامل مالاکیت، آزوریت، کوولیت، آنگلزیت و بطور فرعی بیندهمیت، گوتیت، هماتیت و اکسیدهای آنتیموان است. کانی سازی مرحله اول با حدود ۲۰ درصد سرب، ۵/۱ درصد مس، ۵/۰ درصد روی، ۳۰۰ گرم در تن نقره، تا ۵/۱ درصد آنتیموان و ۲۴۰ گرم در تن آرسنیک مشخص می شود. در کانی سازی مرحله دوم، تغییرات ژئوشیمیایی در نمونه هایی با فاصله از کانی سازی و از سنگ میزبان کربناته، در حریم رگه و نیز از نمونه های داخل تونل بررسی شد. مقدار آنتیموان تا ۶۷۰۰ گرم در تن در سنگ کربناته حریم رگه و سپس تا بیش از ۲۶ درصد در داخل تونل افزایش پیدا کرده است. مقدار روی تا حدود ۱/۰ درصد است. بیشترین مقدار آرسنیک تا ۳۴۲ گرم در تن، مس تا ۱۰۳ گرم در تن و سرب تا ۱۵۲ گرم در تن در نمونه های حریم رگه کانی سازی وجود دارد. سنگ میزبان کربناته تحت تاثیر آلتراسیون های سیلیسی شدن، باریتی شدن و دولومیتی شدن قرار گرفته است. این آلتراسیون ها، زمینه مناسب برای تشکیل کانی سازی را در سنگ میزبان فراهم نموده است. کانی سازی آنتیموان سیرزار از نوع اپی ترمال است. مجموعه توده های گرانیتوئیدی تربت جام در شرق منطقه، می تواند منشاء این کانی سازی باشد که تایید آن نیاز به بررسی بیشتر در منطقه وسیع تری دارد.

آنتیموان, تربت جام, ژئوشیمی خرده سنگی, سرب, کانی سازی