زهرا بوسلیک - کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، استاد مدعو دانشگاه پیام نور مسجدسلیمان
عباس چرچی - دانشیار تکتونیک، عضو هیات علمی دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز
محمدرضا کشاورزی - کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز
زینب احمدنژاد - کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، استاد مدعو دانشگاه پیام نور خرم آباد

از عوامل موثر در ایجاد و گسترش کارست می­توان به سنگ­شناسی، توپوگرافی، میزان نزولات، سطوح ناپیوستگی و زمین­شناسی ساختمانی اشاره نمود. زمین شناسی ساختمانی یک ناحیه با مشخص کردن مسیرهای جریان کلی در آبخوان و توسعه انحلالی مسیرهای جریان، نقش عمده­ای در تعیین رفتار سیستم جریان آب زیرزمینی در پهنه های کارستی ایفا می­کند. در این پژوهش نقش عوامل ساختاری در ظهور چشمه­ها در منطقه ایذه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا مبادرت به تهیه لایه­های اطلاعاتی عناصر تکتونیکی، خطواره­ها، شیب و پتانسیل کارست شدگی با استفاده از نقشه­های توپوگرافی، زمین­شناسی، بررسی عکس­های هوایی و پردازش تصاویر ماهواره­ای شد. لایه­های اطلاعاتی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) با لایه چشمه­ها همبستگی داده شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد تمرکز چشمه­ها در رده­های پایین شیب توپوگرافی (۱۸-۷ درجه) و­ ارتفاع (۴۹۱- ۹۴۱ متر) بیشتر است. بیشترین تعداد چشمه­ها در لایه­هایی با شیب­ کم و در سازند آهکی آسماری می­باشد. ارتباط نزدیکی بین عناصر تکتونیکی با فراوانی چشمه­ها وجود دارد به­طوری که چشمه­ها در فاصله۰ تا ۲۳۸۹ متری از عناصر تکتونیکی و در اطراف گسل­های با طول ۳ تا ۹ کیلومتر می­باشد. شیب یال­های ساختارهای چین­خورده به گونه­ای است که باعث هدایت جریان آب به سمت سازندهای مجاور می­گردد، بنابراین رخنمون بسیاری از منابع آبی مجاور، نشات گرفته از این  ساختارها می­­باشد. این روابط نشانگر نقش بارز عناصر تکتونیکی و لزوم توجه به آن­ها در بررسی استعداد منابع و انتقال آب­های زیرزمینی در مناطق کارستیک می­باشد.

خطواره ها, چشمه, کارست, عناصر تکتونیکی, GIS