غلامرضا براتی - استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
محمد مرادی - استادیار پژوهشکده هواشناسی، تهران
محمود احمدی - استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
مریم ثقفی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

مطالعات انجام شده در سطح جهان حاکی از افزایش خسارات ناشی از رخداد حوادث جوی و در این تحقیق تگرگ طی دهه های اخیر است. خسارات تگرگ عموما برای بخش های مختلف کشاورزی اعم از زراعت و باغداری و در مواردی برای بخش هایی چون ساختمان حایز اهمیت است. در تحقیق حاضر برای تعیین شدیدترین تگرگ های شمال باختری ایران به عنوان یکی از پهنه های شناخته شده و تگرگ خیز ایران، داده های مورد نیاز در قالب کدهای هفتگانه تگرگ، مربوط به هوای حاضر از مجموع ۱۶ ایستگاه تهیه و ارتفاع آب معادل آنها محاسبه شد تا نهایتا بر پایه معیار جمع روزانه ارتفاع آب مجموعه ایستگاه های درگیر، ۴ مورد از شدیدترین تگرگ ها تعیین شدند. گشایش پرونده داده های تهیه شده از بایگانی NCEP/NCAR و تبدیل آنها به پوشه های متنی در زمان های انتخابی با استفاده از برنامه های رایانه ای در محیط هایC++، Grads و نهایتا Surfer ؛ امکان طراحی و تفسیر الگوهای همدید نهایی را فراهم کرد. نتایج نشان داد طی تمامی روزهای بارش تگرگ، سراسر یا بخشی از شمال باختری ایران زیر یال خاوری ناوه بالا بوده است. در این حال استعداد سرزمین به لحاظ داشتن بیشینه ۳ تا ۵ گرم بر کیلوگرم نم ویژه و بیشینه ۲۰ تا ۳۰ گرم بر متر مربع آب قابل بارش در پایین ترین لایه جو (تا ۳۰۰ هکتوپاسکال)، زمینه ساز تگرگ زایی حرکات بالاسوی جو بوده است. این حرکات در اکثر روزهای رخداد تگرگ، در قالب یک هسته، روی سرزمین یا در کناره آن با بیشینه سرعت ۰۸/۰- پاسکال بر ثانیه و با حضور هسته های بیشینه رودباد با سرعت ۳۰ تا ۴۰ متر بر ثانیه در جنوب یا جنوب باختری سرزمین (بجز تگرگ ۱ می ۲۰۰۸) مشاهده گردید.

تگرگ, حرکات بالاسو, شمال باختری, ایران