تاثیر آلاینده های فیزیکو-شیمیایی بر تشدید سیستم های (فرایند) هوازدگی در کلانشهر تهران

گسترش کلان شهرها، افزایش تراکم شهری، حرارت سطحی شهر و  آلودگی سبب تغییرات عمده ای در محیط طبیعی شهری می شود که از جمله پیامدهای آن تحول سیستمهای ژئومورفیک است. هوازدگی از مهمترین فرآیندهای سیستم ژئومرفیک می باشند که در بستر کلان شهرها، تحول می یابد. تهران مهمترین و بزرگترین شهر ایران که به دلیل گستردگی، تراکم بالا و آلودگی، سیستم ژئومورفیک آن تغییر کرده است در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. داده مورد استفاده شامل داده اقلیمی ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی استان تهران و ایستگاههای استانهای اطراف مربوط به سالهای ۲۰۰۹- ۱۹۹۰ میلادی ، داده آلودگی ۱۵ ایستگاه مربوط به دو آلاینده دی اکسید گوگرد (SO۲ ) و اکسید نیتروژن (NO۲ ) سالهای ۲۰۱۱- ۲۰۰۹ و تصویر مادون قرمز حرارتی با بهره بالای  از سنجنده ETM+  مربوط به ۱۱ آوریل ۲۰۰۱ بودند. هوازدگی فیزیکی در دو رده دما شکافتگی و یخ شکافتگی مورد بررسی قرار گرفت. پهنه بندی های مربوط به هوازدگی در عناصر اولیه با روش کریجینگ متکی بر سمی واریوگرام انجام شد و از این نظر تهران در پهنه ای گسترده تر از محدوده خود مورد بررسی قرار گرفت. درون یابی آلاینده ها، محاسبه شاخص دمای سطحی زمین  و تعریف بافت فرسوده برای شناسایی سیستم ژئومرفیک تهران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از  برتری  فرآیندهای فیزیکی در پهنه تهران است. اما دخالت آلاینده ها، دمای سطحی زمین و مقایسه مشاهدات میدانی در بافت فرسوده و سالم بیانگر وجود سیستمی با برتری هوازدگی شیمیایی در جنوب و مرکز تهران می باشد که به طور پراکنده در حواشی نیز مشاهده می شود. بنابراین تغییر سیستم ژئومورفیک در تهران مرکزی و جنوبی وجود دارد که با افزایش تراکم شهری و افزایش آلودگی در حال گسترش به اطراف می باشد.

Keywords:

سیستم ژئومورفیک , هوازدگی , تهران , سمی واریوگرام