رضا اسماعیلی - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه مازندران
محمدمهدی حسین زاده - دانشیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

رودها سیستم های طبیعی پیچیده ای هستند و طبقه بندی رود می تواند درک بهتری از مطالعه ی فرایندها و اشکال رود فراهم آورد. دراین تحقیق حوضه آبریز لاویج رود در البرز شمالی با استفاده از روشهای روزگن و استیل رود طبقه بندی شدند. چهارچوب استیل رود دارای چهار مرحله است که در این مقاله فقط مرحله اول مورد توجه قرار گرفته است. در مرحله یک چهارچوب استیل رود ویژگی و رفتار رود ارزیابی می شود. هر استیل رود براساس چهار معیار کلیدی موقعیت دره، الگوی فضایی کانال، واحدهای ژئومورفیک و بافت مواد بستر شناسایی می شود. هم چنین با روش روزگن و براساس متغیرهای ژئومورفیک نسبت حفردره، شیب، نسبت پهنا به عمق، سینوسیته و اندازه ذرات رسوبی کانال، رودخانه لاویج مورد بررسی قرارگرفت. براساس روش استیل رود، هشت استیل در حوضه آبریز لاویج شناسایی شدند که عبارتند از: ۱- در موقعیت دره ای محدود استیل های سرآب پرشیب، گلوگاه، محدود با کرانه لغزشی و محدود با دشت سیلابی اتفاقی و کوچک ۲- در موقعیت دره ای نسبتا محدود دو استیل رود با سینوسیته کم و دشت سیلابی ناپیوسته و استیل رود نسبتا محدود با دشت سیلابی ناپیوسته و تحت کنترل سنگ بستر و ۳- در موقعیت دره ای به صورت جانبی نامحدود یا آبرفتی دو استیل رود پرشده- فروسایی شده و پرانرژی با بستر گراولی شناسایی شدند. در سیستم طبقه بندی روزگن فقط گروه A این روش درست شناسایی شده و بقیه بازه ها در هیچ گروه مشخصی قرار نگرفتند. عامل اصلی این عدم تطبیق پارامترهای شیب و سینوسیته بوده اند. تکتونیک و اقلیم موجب این پیچیدگی در انواع رود و عدم کارآیی این روش در منطقه شده است.

استیل رود, طبقه بندی روزگن, انواع رود, واحدهای ژئومورفیک رودخانه ای, لاویج رود