جمیله توکلی نیا - استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی
مظفر صرافی - دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی
غلامرضا کاظمیان - استادیار گروه مدیریت دولتی، شهری و کارآفرینی، دانشگاه علامه طباطبایی
محمد شالی - دانشجوی دکتری، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی

یکی از اصلی ترین موانع فراروی مدیریت شهری کارآمد در کلانشهرها، چندپارچگی مدیریت شهری و عدم هماهنگی بین سازمان های خدماتی در عرصه های تصمیم گیری، سیاست گذاری، برنامه ریزی، اجرا و نظارت در نبود دولت محلی است. تقسیمات شهری متفاوت و ناهماهنگ بین سازمان ها از نتایج و اشکال چندپارچگی مدیریت شهری به شمار می رود. هدف از این پژوهش، تحلیل تقسیمات قلمرویی سازمان ها و نهادهای خدماتی کلانشهر تهران برای تحقق مدیریت یکپارچه شهری است. بدین منظور، با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از نرم افزار GIS، تقسیمات شهری سازمانهای کلانشهر تهران به صورت منفرد و تطبیقی بررسی و تحلیل شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که با رشد و توسعه کلانشهر تهران هر کدام از سازمان ها و نهادهای خدماتی بر اساس ساختارهای بخشی و معیارهای خاص خود بدون توجه به سایر نهادها، شهر را به چند منطقه تقسیم کرده و تشکیلات خود را بر اساس این مناطق سازماندهی و تقسیم بندی نموده اند. این امر از یک سو موجب بروز مشکلاتی در خدمات رسانی شهروندان شده و از سوی دیگر به ناهماهنگی در سیستم مدیریت شهری، ناپایداری، تداخل عملکردی و صرف هزینه های مضاعف در مدیریت انجامیده است. بنابراین، ضرورت اصلاح و ارائه راهکاری برای اصلاح ساختار مدیریت شهری کلان شهر تهران و رسیدن به تقسیمات فضایی- عملکردی بهینه کاملا مشهود است. در این راستا، تمهیدات و چگونگی مدیریت یکپارچه شهری برای هماهنگ کردن اجزای از هم گسیخته و مستقل برنامه ریزی و مدیریت شهری و کاستن از تفرق و تعدد عوامل تصمیم گیر در تهران مطرح شده است. بر پایه الگوی پیشنهادی مدیریت یکپارچه شهری چهار اقدام؛ تمرکززدایی از قدرت و تشکیل حکومت محلی، هماهنگی بین نهادی و سازمانی، تقسیمات قلمرویی مشترک و تدوین استراتژی های پایدار به منظور دست یابی به ساختار مدیریت یکپارچه شهری ضروری است.

تفرق قلمرویی, تقسیمات شهری, مدیریت یکپارچه شهری و کلانشهر تهران