فرانک سعیدی فرد - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
محمد تقی رضویان - استاد، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
مرتضی قورچی - استادیار، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

رانت امتیازی انحصاری، ثروت، مازاد و سودی غیر تولیدی، درآمدی بی تلاش و خارج از فعالیت های مولد اقتصادی همراه با بهره گیری از نفوذ سیاسی یا اقتصادی می­باشد. در کشورهای دارای اقتصاد رانتی، عملا تولید فضا در چارچوب مدیریت فک شده، رانت و اقتصاد برگرفته از آن می­باشد و تخریب فضا به­علت فشار بورژوازی مستغلات، گتو بندی کالبدی، فضاهای رانتی، سودمحور، بوم ستیز، مردم گریز، دوگانه و تخریبی دیده می­شود. مناسبات قدرت و اقتصاد فک شده فضا را می­سازند و شهرساز، آلتی برای قدرت شده است و طبقات نوکیسه فضا را با هدف سوداگری تولید و بازتولید می­کنند. براساس نمود اقتصاد رانتی بر سازمان فضایی شهر تهران نظیر تراکم فروشی، سرمایه داری مسکن، رانت زمین، تغییر کاربری و غیره، هدف این مقاله بررسی نمود اقتصاد رانتی بر سازمان فضایی شهر تهران می­باشد. در این پژوهش از روش شبه دلفی در مصاحبه با نخبگان و افراد متخصص و جهت میزان اثرگذاری و شدت تاثیرگذاری زیرمعیارها از مدل دیماتل استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات از مطالعات میدانی و کتابخانه ای استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که در بین معیارهای اقتصادی، افزایش درآمد ناشی از تراکم فروشی با دارا بودن بیشترین ضریب وزنی و اثرگذاری مستقیم در جایگاه اول با کسب امتیاز ۵۵/۱۲، در بین معیارهای اجتماعی مولفه گتوسازی اجتماعی برابر (۱۹/۷)، در بین معیارهای سیاسی-مدیریتی مولفه اقتصاد سیاسی رانتی ۴۳/۷، در بین معیارهای کالبدی مولفه افزایش فعالیت­های ساختمانی و سرمایه­گذاری های ملکی با کسب امتیاز ۷۸/۱۰و در نهایت در بین معیارهای زیست محیطی مولفه تخریب کاربری سبز و باغات با کسب امتیاز ۱۹۴/۷ قرار دارند.

اقتصاد رانتی, اقتصاد سیاسی فک شده, اقتصاد سیاسی حک شده, سازمان فضایی شهر, تهران