بهزاد مهرابی - دانشگاه خوارزمی
آدریانو مازینی - دانشگاه اسلو
مهین فرهادیان - دانشگاه خوارزمی
الینا پلودتکینا - دانشگاه ایالتی مسکو
سالواتوره اینگواگیاتو - موسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان شناسی

گل­فشان­ها پدیده­های رایج در مناطق خشکی و ساحلی با تکتونیک فشارشی و رسوب­گذاری بالا هستند که اهمیت زیادی برای تحقیقات در زمینه فعالیت­های تکتونیکی، محیط­های رسوبی و تجمعات نفت و گاز دارد. در این مطالعه، سه گل­فشان قارنیاریق، صوفیکم و نفتلیچه در دشت گرگان توصیف و منشا گازهای هیدروکربوری آن­ها (به صورت گاز آزاد و گاز محلول در رسوبات) بررسی می­شود. ترکیب گازهای سه گل­فشان شامل مقدار بالایی از گاز متان (۶۸/۹۰ تا vol.% ۷۴/۹۹) و مقادیر کمی اتان، پروپان و همچنین ایزو-بوتان در قارنیاریق و نفتلیچه است. منشا گازهای خارج­شده از گل­فشان­ها براساس ترکیب مولکولی و نسبت ایزوتوپی کربن و هیدروژن در صوفیکم (‰۷۴-δ۱۳CCH۴=)، احیا باکتریایی کربنات و در قارنیاریق (‰۲/۵۲-δ۱۳CCH۴=) و نفتلیچه (‰۲/۵۲-δ۱۳CCH۴=) مخلوط (ترموژنیک-بیوژنیک) تشخیص داده­ شد. اگرچه مقدار کمی اتان (ppmv۳۵۸) در گازهای برداشت شده از صوفیکم نشاندهنده­ حضور مقدار کمی گازهای ترموژنیک است. ترکیب ایزوتوپی کربن CO۲ با مقدار ‰۱۴/۳+δ۱۳CCO۲=فرآیند تجزیه­زیستی غیرهوازی در گل­فشان نفتلیچه را نشان می­دهد. مقادیر نسبت ایزوتوپی رادیوژنیک ۳He/۴He نیز بیانگر منشا پوسته­ای گازهاست. حضور گازهای ترموژنیک در گل­فشان­های دشت گرگان می­تواند نشاندهنده­ پتانسیل هیدروکربوری این منطقه باشد.

گل فشان , ترکیب مولکولی و ایزوتوپی گازهای هیدروکربوری, منشا گازها , دشت گرگان , صوفیکم, قارنیاریق و نفتلیچه