زینب محمدی - دکتری آب و هواشناسی، مرکز مطالعات ناحیه­ای و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی
حسن لشکری - دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

در این تحقیق از دو روش گردشی به محیطی و محیطی به گردشی استفاده شده است. برای مطالعه و تحلیل جابجایی مکانی جت جنب حاره­ای داده های سایت http://www.esrl.noaa.gov استفاده شد. نقشه های جت طی دوره آماری ۲۱ سال در ماه های (اکتبر تا می) در محیط نرم افزاری grads ترسیم و محور جت­ها برای هر ماه بر روی نقشه­های پایه­ای که در محیط نرم افزاری ARCGIS۱۰.۴ تهیه شده بود ترسیم شده است. سپس داده های ماهانه بارش ۹ ایستگاه همدید استان طی سال های زراعی (۱۳۷۵ تا ۱۳۹۶) استخراج نمونه­های مطالعاتی انتخاب گردید. بررسی­های چشمی انجام شده بر روی محور جت­ها در ماه­های مختلف نشان داد که محور جت­ها دارای جابجایی شمال و جنوب سوی نسبتا زیاد می­باشند. از اول اکتبر به تدریج با جابجایی شرق سوی پرفشار عربستان جریان های جت در موقعیت مناسبی قرار گرفته و شرایط برای ایجاد ناپایداری ها فراهم می­شود. در ماه­های ژانویه و دسامبر جت در مناسب­ترین حالت خود (شرق مصر تا غرب خلیج فارس) قرارمی­گیرد. نتایج حاصل از الگوی­های همدید بارش­های شدید نشان داد که از چند روز قبل از شروع بارش­ها پشته عمیقی از روی آفریقا و مدیترانه مرکزی تا شمال عرض ۶۰ درجه گسترش یافته و جریانات را بر روی مدیترانه شرقی کاملا نصف النهاری و باعث شکست در امواج راسبی می­گردد. شیو حرارتی شدید حاصل از آن ضمن تقویت جت جنب حاره­ای، ناوه عمیقی را بر روی مدیترانه شرقی ایجاد می­کند که با فرارفت سرد جنب قطبی بر روی سامانه سودانی و فرارفت رطوبتی مناسب از روی دریاهای گرم عرب و عمان سامانه سودانی و ناوه دریای سرخ تقویت شده و ناپایداری شدیدی را بر روی منطقه ایجاد می­کند.

همدید, ترمودینامیک, جت جنب حاره ای, کم فشار سودان, استان فارس