مریم کیااشکوریان - گروه زمین شناسی اقتصادی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
علی اصغر کلاگری - گروه زمین شناسی اقتصادی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
علی عابدینی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
غلامحسین شمعانیان - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

نهشته لاتریتی سپارده در منطقه اشکورات در استان مازندران و در مرز بین سازندهای الیکا و شمشک محصور شده است. مطالعات ساختی و بافتی نشان دهنده خاستگاه برجازا و نابرجازا برای این نهشته است. بررسی های کانی شناسی آشکار می کنند که کانی های سیدریت، شاموزیت، کائولینیت، بوهمیت، دیاسپور، هماتیت، گوتیت، کلینوکلر و آناتاز فازهای کانیایی اصلی این کانسنگ ها هستند که توسط فازهای فرعی روتیل، موسکویت و لپیدوکروسیت همراه می شوند. این مجموعه کانیایی پیشنهاد کننده آن است که آب های زیرزمینی با ماهیت بازی- احیایی و آب های سطحی با ماهیت اسیدی- اکسیدان نقش مهمی در تشکیل این نهشته ایفا نموده اند. با توجه به رفتار زمین شیمیایی عناصر اصلی به نظر می رسد که کانسنگ های لاتریتی طی فرآیندهای لاتریتی شدن متوسط تا شدید تشکیل شده اند. براساس آنالیزهای شیمیایی، مقادیر REEها در کانسنگ ها در بازه ای از ۹۱/۵۸- ۷۲/۸۴۶ ppm متغیر است. مقادیر La/Y، Eu/Eu*، و Ce/Ce* در کانسنگ ها به ترتیب دارای بازه ۳۴/۰- ۷۶/۳، ۷۶/۰- ۲۴/۱ و ۹۲/۰- ۴۱/۲ می باشند. بررسی های زمین شیمیایی نشان داد که تغییر در شرایط فیزیکوشیمیایی محیط تشکیل (pH و Eh)، عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان یک سد زمین شیمیایی، کمپلکس شدن با لیگندهای کربناتی، اختلاف در میزان پایداری کانی های حامل عناصر نادر خاکی و تثبیت در فازهای نئومورف نقش مهمی در توزیع و تحرک عناصر نادر خاکی در طی تشکیل و تکامل افق لاتریتی در سپارده ایفا نموده اند. علاوه بر این، ناهنجاری های Eu به همراه نسبت های TiO۲/Al۲O۳ و Sm/Nd مبین سنگ های آندزیتی و بازالتی تریاس فوقانی به عنوان منشاء احتمالی برای نهشته سپارده می باشند.

عناصر نادر خاکی, کانی شناسی, لاتریت, سپارده, اشکورات