صادق پرتانی - گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران
مجید ابراهیمی - گروه پژوهشی اکولوژی انسانی شهری کارگشا، تهران، ایران
فرشید بستان منش راد - گروه پژوهشی اکولوژی انسانی شهری کارگشا، تهران، ایران

بکارگیری صحیح فناوری­های پیشرفته و علوم کلاسیک همچون نظریه بازی­ها در قالب ارائه راهکارهای جدید در جهت بهره برداری بهینه منابع آب از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. پیامدهای زیست­محیطی، اجتماعی و اقتصادی احداث سدها از یکدیگر قابل تفکیک هستند. در پژوهش حاضر، ضمن ارائه مدل و روشی نوین در بهینه سازی مکان­یابی سدها، به تبیین استراتژی تقسیم سد بلند به سدهای کوتاه در چند استراتژی جداگانه با مکانیابی های مختلف اولیه، بر روی شبکه رودخانه ها در داخل حوضه آبریز پرداخته شد. به طوری­که با محاسبه پارامترهای زیست­محیطی، اجتماعی و اقتصادی برای هر استراتژی، درصدد دسترسی به استراتژی بهینه بوده است. همچنین در مدل مذکور، محیط زیست، اقتصاد و اجتماع به عنوان بازیکن در نظر گرفته شدند. در ادامه، محاسبه پیامدهای مختلف برای هریک از بازیکن­های محیط زیست (میزان مراتع و جنگل های مستغرق در هر استراتژی)، اجتماع (تعداد روستاها و اماکن متبرکه مستغرق در مخازن سدهای هر استراتژی) و اقتصاد (میزان بتن مصرفی بدنه سدهای هر استراتژی) انجام پذیرفت. سپس، نمره پیامد هر یک از بازیکنان به صورت نمره بالا برای کمترین خسارت به هر استراتژی داده شد. در نتیجه، پیامدهای مذکور به صورت فرم ماتریسی نمایش داده شدند و در نهایت، استراتژی به عنوانS۲  تعادل نش (NASH) و استراتژی بهینه-جواب مسئله (مساحت جنگل­ها و مراتع زیرآب رفته ۱۳۳۳۷۲ متر مربع، با حجم بتن­ریزی ۳۳۰۱۵۰ مترمکعب، و همچنین ۳ مکان متبرکه مستغرق) مشخص گردید. برای توسعه همزمان تمامی شاخص های محیط زیستی و اقتصادی و اجتماعی برای طراحی یک سد نباید انفرادی صورت گیرد که باید برای تمام زیرحوزه و سناریوهای جایگزین ممکن نیز مورد بررسی قرار گیرد.

تعداد سدها, نظریه بازی ها, مکان یابی سدها, تعادل نش, محیط زیست