محمد امیر احمدزاده - عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
رحیم نیکبخت میرکوهی - عضو هیات علمی دانشگاه تبریز

هدف نوشتار حاضر؛ بررسی این مساله است که جایگاه ترکیب­بند محتشم کاشانی در هویت شیعه چه بوده و چه تاثیری در بسط هویت فرهنگی تشیع در جغرافیای آذربایجان و آران داشته است؟روش؛ در این پژوهش ضمن کاربست روش تحلیلی به بررسی اسناد و نسخ تاریخی جهت تبیین مساله پرداخته شده است.یافته­ها؛  دستاورد بحث نشان می­دهد که ادبیات فارسی ضمن اتخاذ قالب بیانی و زبانی خاص(مداحی و روضه خوانی) به عنوان رسانه­ مهم فرهنگی­ جهت تبلیغ و ترویج آموزه­های دینی- مذهبی توانست از هیجان اجتماعی نیز برای توسعه جغرافیای نفوذ و نشر خود بهره گیرد. به گونه­ای که ترکیب بند محتشم کاشانی به سرعت به عنوان نماد هویت دینی- مذهبی در جغرافیای در آذربایجان و آران از جایگاه ویژه­ای در جامعه برخوردار شد و نقش مهمی در ترویج و تبلیغ تشیع در قلمرو ایران فرهنگی ایفا کرد.نتیجه­ گیری؛ استفاده عمومی از این متن در مجالس سوگواری، نقش آن بر کتیبه های مساجد و تکایا، ترجمه آن به آذری از جلوه­های مشهودی است که به عمومی شدن و بسط جغرافیایی این متن شیعی انجامیده است.

محتشم کاشانی, ادبیات شیعی, آذربایجان, اران