تحلیل بازنمایی ایدئولوژی در دستورالوزراء نوشته غیاث الدین خواندمیر

در تاریخ ادبیات فارسی، وزارت نامه نویسی جایگاه بااهمیتی دارد؛ وزارت نامه ها نوعی از انواع سیاست نامه نویسی هستند و در شناساندن اهمیت و جایگاه نقش دیوان سالاری و جایگاه وزیر در حکومت ها -و نیز ارائه راه کارهایی برای بهبود کیفی این سمت خطیر- می کوشند؛ وزارت نامه ها، حاوی اطلاعات ارزشمندی در جنبه های تاریخی، سیاسی، ایدئولوژیکی و زبان شناختی هستند و تحلیل لایه های زبانی و اندیشگانی این متون، در بافت موقعیتی  تولید آن، به بازنمایی این اطلاعات کمک شایانی خواهد نمود. بر این اساس، مساله اصلی این تحقیق، شناساندن دقیق ژرف ساخت های فکری، فرهنگی و سیاسی کتاب دستور الوزراء، به عنوان یکی از نمونه های تاریخ نامه نویسی فارسی، از طریق تحلیل گفتمان انتقادی قدرت و فرهنگ در لایه های سبکی این متن بوده است. خواندمیر، مولف این کتاب، منشی دیوان تیموریان و تحت حمایت مستقیم زمامداران عصر، این متن را با جهت گیری صریح سیاسی و مذهبی، در حمایت از قدرت حاکم و اتباع آن نگاشته است؛ دستآورهای حاصل از این تحقیق، که به روش تحقیق ترکیبی (تحلیلی-توصیفی- استدلالی) انجام یافت، نشان می دهد که: مولف از طریق: ۱-برخورداری از واژگان نشاندار و شاخص با سویه گیری مستقیم به نفع گزینش های دینی و حکومتی، ۲-بهره مندی از نحو پیوسته و قطعیت گفتمانی با غلبه وجه اخباری و صدای دستوری فعال، ۳-استفاده فراوان از تشبیهات و استعارات ایدئولوژیکی در لایه بلاغی برای تقویت منظورهای سیاسی و فرهنگی، ۴-بهره مندی بیشتر از کنش های ترغیبی برای رسمیت دادن به ارزش های حاکم بر ایدئولوژی خود (سیاست-مذهب) و مشروعیت بخشیدن بر گفتمان مسلط زمانه خود کوشیده است.