دامون کتابی یزدی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد بهداشت حرفه ای دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد
محمدحسن لطفی - استادیار گروه اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد

بی تردید اعتیاد یکی از بلایایی است که همه انسان ها به ویژه جوانان را تهدید می کند. مثلث «فقر، جهل واعتیاد» پویائی، بالندگی، نشاط و خلاقیت را از بعضی جوانان گرفته و از آن ها انسان هایی بیمار ساخته است. افزون بر ان،اعتیاد،ناهنجاری های روحی و روانی و عوارض جسمی در پی داشته و هزاران انسان را به کام مرگفرستاده است. آمار نشان می دهد که همه گروه های سنی در معرض خطر اعتیاد قرار دارند،با این تفاوت کهمردان بیشتر از زنان به اعتیاد روی می آورند و از میان آنان، جوانان بیشتر از دیگران در معرض خطر اعتیاد قرار دارند.در این مطالعه مروری از بانک مقالات پژوهشی بهداشت روان مرکز ملی تحقیقات علوم پزشکی کشور(IranPsych) که شامل مقالات پژوهشی روانپزشکی، روانشناسی و علوم پایه اعصاب است، استفاده شده است. از این میان مقالات با موضوع علل شیوع سوء مصرف مواد اعتیاد آور در بین جوانان که در طی پنج سالگذشته ارائه گردیده اند ، انتخاب و نتایج مشابه در راستای هدف مذکور در قالب مقاله حاضر گردآوری گردید.عوامل متعددی در شیوع سوء مصرف مواد اعتیاد آور در بین جوانان نقش دارند،با این تفاوت که برخی نقشبنیادی دارند ولی بعضی دیگر،زمینه ساز اعتیاد هستند.برخی از این عوامل عبارتند از : ۱- عوامل فردی کهشامل فقر معنوی،افسردگی،بیماری،لذت جویی، عدم اعتماد به نفس،استقلال طلبی،عدم رشد شخصیت و نا امیدی هستند. ۲- عوامل خانوادگی : والدین معتاد غالبا فرزندان معتاد دارند زیرا اولا الگوی نامناسبی برایفرزندان خود می باشند و ثانیا فرصت لازم را برای تربیت انان ندارند. ۳- علل اجتماعی: عوامل چون محیطمدرسه، دوستان ناباب، تفریحات ناسالم، بیکاری،عدم مقبولیت اجتماعی،فقرهای فرهنگی،رشد جمعیت، مهاجرتهای بی رویه در شکل گیری اعتیاد نقش بنیادی دارند.۴- علل جغرافیایی و اقتصادی: ساکنان شهرها و روستاهایی که در مسیر عبور مواد مخدرهستند، به علتسهولت دسترسی به این مواد و یا همکاری با سوداگران مرگ،بیشتر در معرض اعتیاد قرار می گیرند. فقر وبحران اقتصادی نیز از عوامل شیوع سوء مصرف مواد اعتیاد آور در بین جوانان محسوب می گردد.معمولا درخانواده های فقیر،افراد معتاد بیشتر یافت می شوند. ۵- علل سیاسی:از انجا که جوانان هر جامعه ای در صحنههای فرهنگی،سیاسی،اجتماعی و اقتصادی ان جامعه نقش اساسی دارند،استعمارگران سعی می کنندخلاقیت، شادابی و بالندگی را از انان بگیرند.از این رو با بهره گیری از سیاست های راهبردی نظیر:تهاجم فرهنگیو توزیع مواد مخدر می کوشند نقش جوانان را در جامعه کم رنگ کنند و از این طریق به اهداف شوم خود دست یابند.دوره جوانی ، دوره حساس و شگرفی است و خانواده های هوشیار باید با آگاهی از شرایط ویژه این دوره، هموارهمراقب فرزندان جوان خود باشند . موقعیت حساسشان را درک کنند و هرچه بیشتر آن ها را در پناه خود بگیرند.وقتی که مشکلات جوان در محیط خانه و در جمع صمیمی خانواده بدون ترس از تنبیه و شماتت مطرح شود،و از طریق راه حل های منطقی والدین رفع گردد ، دیگر نیازی به حضور و دخالت دوستان و همسالان نیست .نقش تربیتی خانه و خانواده به عنوان محیطی که فرزندان بیشترین وقت خود را در ان می گذرانند تا جایی مهماست که به جرات می توان گفت ، منشاء تمام موفقیت ها و شکست ها را باید در شیوه تربیتی خانواده هاجستجو کرد. تلاش برای کاستن فشارهای روانی ، تشویق و تقویت به موقع موفقیت ها ، فراهم کردن تفریحات سالم و سازنده و درونی کردن ارزش ها در پیشگری از روی آوردن جوان به سوء مصرف مواد اعتیاد آور تاثیر بسزایی دارد.

سوء مصرف، مواد اعتیاد آور، جوانان