علی شایقی - کارشناس عمران، آب و فاضلاب ، رئیس اداره بهره برداری فاضلاب شرکت آب وفاضلاب سبزوار
سیدمجتبی عراقی زاده - کارشناس بهداشت محیط و مسئول تصفیه خانه فاضلاب سبزوار
عباس شرفی - مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب سبزوار
طیبه شم آبادی

یکی از عوامل تهیه کننده محیط زیست و بهداشت فردی و عمومی در هر جامعه ای نحوه و چگونگی جمع آوریو دفع فاضلاب می باشد از سوی دیگر با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی سبزوار کمبود آب جهت تامیننیازهای شرب، فضای سبز و کشاورزی و صنعت بایستی پیش بینی و در نظر گرفته شود.یکی از تاسیسات زیرزمینی که منحصر به شهر سبزوار می باشد و از ان جهت جمع آوری و هدایت آبهایسطحی و فاضلاب های خانگی استفاده می شود و قنوات سنتی می باشند. در سبزوار ۱۳ رشته قنات اصلی وجودداشته که می توان به قنات عبدالرحمن، قنات حاج عباس، حاج ملا، نقابشک، عمیدآباد و فتح آباد اشاره نمود وتا حدود پنجاه سال پیش و قبل از اجرای شبکه آب (سیستم لوله کشی) از ان ها جهت تامین آب مورد نیازکشاورزی، فضای سبز و آب شرب استفاده می شده است. پس از اجرای شبکه آب و با توجه به بافت خاص زمینسبزوار در اکثر نقاط شهر و غیر قابل نفوذ بودن آن که در اصطلاح محلی به ان ترسک و در اصطلاح علمیsand stone گفته می شود. مردم جهت دفع فاضلاب از این قنوات استفاده کردند. با افزایش شهر و افزایش دبی ورودی به قنوات و عدم بهره برداری مناسب به مرور زمان بدنه و بستر گالری قناتها تخریب و دچارفرسایش شد و مسیر قنوات مسدود گردید و موجب پس زدگی فاضلاب به داخل منازل و بروز معضلاتبهداشتی و اجتماعی، ریزش و شستن خاک زیر معابر و ساختمان ها در مسیر قنوات و نفوذ فاضلاب به سفره های آب زیرزمینی و آلوده کردن ان ها و شیوع بیماری های واگیردار همچون و با و بروز اتفاقات شبکه آب وفاضلاب، مخابرات، گاز و برق بدلیل عبور قنوات از زیر تاسیسات و شستن خاک زیر ان ها و ... شده و می شود.مشکل ریزش قنوات تا جایی پیش رفت که باعث از دست رفتن جان یک شهروند در اتفاقات چهارراه بیهق شد.حال سوالی که پیش می آید اینست که آیا باید به قنوات و مشکلات ان ها بعنوان یک بحران و تهدید نگریستهشود و با وقوع حادثه ای در قنوات نسبت به اقدامات مسکن وار و ترمیم مقطعی اقدام نمود و در نهایت هر روزمنتظر اتفاق جدید و ناگوار در خصوص قنوات بود یا قنوات را بعنوان یک فرصت غنیمت شمرد و با جذب اعتبارو تخصیص بودجه ای جداگانه نسبت به انجام فعالیت های همچون شناسایی مسیر قنوات، ترمیم و اصلاح مسیرقنوات در زیر معابر و زیر ساختمان ها جهت جلوگیری از بروز خسارات جانی و مالی، اجرای مسیرهای جدیدجهت هدایت پساب قنوات و جلوگیری از نفوذ فاضلاب به سفره های آب زیرزمینی، استفاده از پساب قنواتجهت مصارف کشاورزی و فضای سبز پس از تصفیه مقدماتی و گندزدایی و ایمن نمودن ساختمان ها وتاسیسات زیرزمینی در مقابل بلایای طبیعی همچون زلزله و حفظ و نگهداری میراث فرهنگی و تاریخی اقدام نمود.

قنوات سنتی، تصفیه خانه، شبکه فاضلاب، اتفاقات