امیر پاکزاد - کارشناس عمران از دانشگاه فردوسی مشهد

آنچه امروز در بازشناسی مسائل موجود در پیرامون یک شهر یا روستا و یا هر مکانی که مجموعه ای از انسان هادر کنار یکدیگر زندگی می کنند و جامعه نامیده می شود، مورد توجه قرار می گیرد، دسته بندی این مقوله بهدو زیر گروه نرم افزاری و سخت افزاری است. در چنین محیطی که انسان ها دارای روابط فیزیکی و روحیفراوانی با همدیگر می باشند، می بایستی هر دو وجه مورد نظر قرار گرفته و در خصوص آن طراحی و مهندسیانجام گیرد. به جهت بسط این موضوع ابتدا تعریف ابعاد نرم افزاری و سخت افزاری شهر و سپس ترکیب موضوعو ارتباط ان با سلامت و شیوه های رسیدن به ان را بررسی می نماییم و در یک تحقیق میدانی تاثیر عواملسمعی و بصری شهری بر سلامت جسمی و روانی جامعه در شهر سبزوار را توضیح خواهیم داد.شاید بتوان هر مساله و مقوله ای که با زندگی فردی و اجتماعی انسان در ارتباط است را به دو بعد مادی وغیرمادی تقسیم بندی کرد، در این میان محیط اجتماع انسان که می تواند هر جامعه ای باشد، از اهمیتفراوانی برخوردار است. از انجا که روابط مختلف انسانی از قبیل رشد فردی و اجتماعی، تحصیل، اشتغال ، ازدواجو... در مجموعه های انسانی مانند شهر انجام می شود، بررسی وضعیت شهر و کالبدشکافی ان ها بسیار مهم می نماید.اگر به نحوه تشکیل یک شهر از مدتها پیش تاکنون نگاه کنیم، ابتدا با دلایل و ویژگی های منحصر به فرد یکمکان، مانند وجود آب، آبادانی ، راه و... چند خانواده با اهداف مشترکی مانند زراعت، تجارت و... در کنار یکدیگرساکن شده و با توسعه محیط خود روستاها و شهرها را به وجود آورده اند، یعنی جنبه مادی و یا جسم شهربدین صورت ایجاد شده است. با گسترش شهر روابط مختلفی مابین انسان های ساکن در ان ایجاد می گردد،قوانین نوشته و نانوشته و آداب و رسوم زیادی در میان مردم رایج شده و به مرور زمان نرم افزار زندگی مردم وجامعه در آن شهر بخصوص نوشته و نصب می گردد.این تار و پود در لایه های مختلف انسان و اجتماع تنیده می شود و پدیده ای به نام شهر و شهرنشینی را بهوجود می آورد. ایراد در تار و پود و رنگ و نقش، زیبایی خود را از دست می دهد و شاید دیگر ارزشی هم نداشتهباشد. لذا سلامت بافت و کالبد و ساخت شهری و از یک سو مدیریت و فرهنگ و فضای شهری به عنوان بنیادوجودی شهر در ایجاد شهر سالم بسیار مهم است.در این مقاله با دسته بندی ارکان سلامت شهری در هر دو بعد مطروحه، سعی می گردد تا حد توان برخیعوامل بیماری های شهری، شناسایی و مطرح گردد تا بتوان برای رفع آن ها چاره اندیشی نمود. همچنین بسطبیشتر مبحث در خصوص شرایط شهرستان سبزوار با موضوع مطروحه خواهد بود که با توجه به وضعیت فیریکیشهر در بافت قدیم و جدید و همچنین شرایط جوی و ترانزیت و عوامل اجتماعی و... وضعیت منحصر بفردی راایجاد نموده است. لذا با طرح بحث و انتقال مکانیزم موضوع بر روی شهرستان سبزوار سعی در تشخیصبیماریهای شهری و علل آن در موضوع بحث و در صورت توان ارائه راهکار برای رسیدن به سلامت شهری در اینمقوله را داریم.