حسن ملوندی - دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
عباس اسماعیلی ساری - استاد گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
نادر بهرامی فر - استاد گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
سیدمحمود قاسمپوری - استاد گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس

آلاینده های آلی پایدار (POPs) از قبیل بی فنیل های پلی کلره بعلت خواص ویژه شان مصارف بسیاری در کشاورزی و صنایع دارند. در مقابل این ترکیبات دارای اثرات زیانباری برای انسان و محیط زیست می باشند. بطوری که در بسیاری از کشورهای مصرف آن ممنوع و یا محدود شده است. در میان ۲۰۹ ترکیب PCBs، شش ترکیب به عنوان شاخص های PCBs در آلودگی دریاها، رودخانه ها و بویژه مناطق ساحلی نظیر بنادر و خورها مورد مطالعه قرار می گیرند. که از آن ها می توان به ترکیب شماره ۲۸ و ۱۸۰ اشاره کرد. رشد سریع تکنولوژی و در نتیجه افزایش تاثیرات انسان بر محیط زیست نیاز ضروری برای توسعه روش های مونیتورینگ آلاینده های مختلف را ایجاب می کند. این امر سبب افزایش فعالیت محققان و پژوهشگران برای پایش، ارزیابی و مدیریت آسیب های اکولوژیکی شده است. موی حیوانات ابزار مناسبی برای مونیتورینگ زیستی این آلاینده است. مونیتورینگ میزان بی فنیل های پلی کلره می تواند به فهم سمیت اکولوژیکی وابسته به تغییرات زیست محیطی کمک کند. برای سنجش غلظت PCB ها با شماره ۲۸ و ۱۸۰ در موی شغال، ۲۱ قلاده شغال از سواحل مرکزی استان مازندران بین اسفند ۱۳۸۵ تا اسفند ۱۳۸۶ جمع آوری شدند. اندازه گیری میزان ترکیبات کلره با گاز کروماتوگرافی (GC) و تحلیل آماری به وسیله نرم افزار SPSS انجام شد. بین دو ترکیب اختلاف معنی داری (p<۰/۰۰۱) وجود داشت. اما هیچ همبستگی بین آنها مشاهده نشد. این تحقیق نشان داد که مو شاخص زیستی بالقوه ای برای ترکیبات کلره است و همچنین این بافت برای ترکیبات هپتا کلروبی فنیل مناسب تر است. بطور کلی میزان غلظت ترکیبات مورد بررسی پایین تر از حدی بود که باعث اثرات زیان بار بر گونه شود. به نظر می رسد که این اولین مطالعه صورت گرفته بر روی گونه شغال دردنیا باشد.

شاخص زیستی، هپتا کلروبی فنیل، تری کلروبی فنیل، مو، شغال