درآمدی نظری بر مفهوم ، ماهیت و عملکرد پوپولیسم

در چند دهه ی اخیر، شاهد برآمدن اشکال گوناگونی از پوپولیسم و همچنین خوانش ها، روایت ها و تحلیل های متفاوتی از این پدیده در سراسر جهان بوده ایم. امروزه، پوپولیسم از حیث مفهومی و نیز گستره ی جغرافیایی به حدی بسط یافته که از گونه های مختلفی مانند پوپولیسم انتخاباتی، نولیبرال، نفتی، مذهبی، سیاسی، ایدئولوژیک، چپ و راست، اقتدارگرا، اقتصادی، رسانه ای، کیفری (جزایی) قومی، اخلاق گرا، مشارکتی، اروپایی، اسلامی و ... می توان سخن گفت. نوشتار پیش رو، عمدتا کوششی است در ساحت نظری (با نگاهی به مصادیق عینی پوپولیسم) برای پاسخ گویی به این دو پرسش: نخست، ویژگی ها و ماهیت پوپولیسم چیست و نحوه ی عملکرد آن چگونه است؟ و دوم، پیروزی احزاب و رهبران پوپولیستی در سراسر جهان و اقبال عمومی مردم به آنها در دو دهه ی گذشته چه دلایلی دارد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که شکل گیری این پدیده در کنار سایر عوامل، عمدتا ناشی از بحران دموکراسی، به ویژه سست شدن سیاست نمایندگی، بحران ساختارهای میانجی و غیرپاسخگوشدن نخبگان الیگارشی حاکم است؛ وضعیتی که رسانه ای شدن سیاست و ظهور رهبران پوپولیستی نیز فرآیند به قدرت رسیدن آن را بیش از پیش هموار ساخته است. روش پژوهش کیفی، از نوع تبیین علی و روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای و همچنین بهره گیری از منابع اینترنتی است.

Keywords:

پوپولیسم , مردم , رهبران پوپولیستی , نظریه ها و رویکردهای پوپولیسم , بحران دموکراسی