ستاره گوهر دهی - کارشناس ارشد اقتصاد ، دانشگاه الزهرا تهران ، ایران
شمس الله شیرین بخش - دانشیار و عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه الزهرا ، ایران
مهدی پدرام - استاد و عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه الزهر ا ، ایران

یکی از مشکلاتی که امروزه برخی از کشورها همانند ایران با آن رو به رو می باشند، مسئله مصرف بالای فرآورده های عمده نفتی از جمله بنزین و گازوئیل می باشد. که از مهم ترین نهاده های بخش حمل و نقل و بخصوص زیر بخش حمل و نقل جاده ای است. از سوی دیگر، افزایش قیمت حامل های انرژی مدت ها است که در اقتصاد ایران محل بحث و منازعه بوده است و به دلیل اهمیت موضوع و تاثیر آن بر اقتصاد، مطالعات و بررسی های بیشتر و جامع تر در این حوزه ضروری به نظر می رسد. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، بررسی اثرات نامتقارن قیمت فرآورده های نفتی (بنزین و نفت گاز) بر مصرف فرآورده های نفتی (بنزین و نفت گاز) در ایران است. برای تخمین مدل، ابتدا دو متغیری را که بیانگر اثرات نامتقارن هستند با استفاده از روش GARCH محاسبه کرده و سپس اثر این متغیرها بر مصرف بنزین و نفت گاز در ایران با استفاده از تکنیک تابع عکس العمل آنی ( IRF ) و تجزیه و تحلیل واریانس ( VDC )، بررسی می گردد. برای این بررسی از داده های سالانه طی دوره زمانی ۱۳۹۴ - ۱۳۷۰ استفاده می شود. نتایج حاکی از آن است که، قیمت بنزین دارای اثر نامتقارن بر مصرف بنزین می باشد، و قیمت نفت گاز نیز دارای اثر نامتقارن بر مصرف نفت گاز می باشد. و رابطه منفی بین مصرف فرآورده های نفتی (بنزین و نفت گاز) و شوک مثبت و منفی قیمت وجود دارد، به گونه ای که در هر دو متغیر شوک مثبت قیمتی تاثیر بیشتری نسبت به شوک منفی قیمتی دارد.

فرآورده های نفتی، اثر نامتقارن، الگوی VAR ، قیمت انرژی، الگوی GARCH ، تولید ناخالص داخلی، تکنیک تابع عکس العمل آنی ( IRF)