لیدا متین پارسا - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
نرگس منتخبی بخت ور - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

 بررسی روانشناختی-فرهنگی حمله یازده سپتامبر و ترومای مرتبط با آن که در رمان شنبه اثر ایان مک ایوان ۱ انعکاس یافته است، ساختارهای دستکاری شده شناخت و هویت فرهنگی را آشکار می کند و نشان  می دهد که راویان غیر موثق در این روایت چگونه با دستکاری شناختی حادثه یازده سپتامبر ترومایی اجتماعی-فرهنگی را می سازند و از این طریق باعث ایجاد ناسازگاری شناختی می شوند. روایت راوی و شخصیت ها در این رمان از حادثه یازده سپتامبر خلائی را می نمایاند که فستینگر  آن را ناسازگاری شناختی  می نامد، یعنی شرایطی که در آن فرد متوجه می شود بین باورها و رفتارهایش ناسازگاری وجود دارد. اما، مردم ذاتا خواهان سازگاری هستند، بنابراین تحریک می شوند تا  ناسازگاری بین آنچه در واقع رخ داده و آنچه دستکاری شده است را کاهش دهند. گرچه راویان در این  روایت به صورت نمادین نقش بازگوئی تاریخ را ایفا می کنند تا یازده سپتامبر را انعکاس دهند، اعتبار یا عدم اعتبار آنچه روایت می کنند باید از نظر اجتماعی-فرهنگی بررسی شود. طبق نظریه «ناسازگاری شناختی» فستینگر و ایده «جهش های شناختی بسیار بزرگ » که الن اویانگ  مطرح می کند، شناخت در افراد تغییر می کند و خود را با محیط های اجتماعی-فرهنگی و رویدادها وفق می دهد. از این رو هر روایتی مستعد ذهن گرایی است. در نتیجه، دستکاری شناختی  باعث معناسازی می شود و  روایت هایی را که از تروماهای فرهنگی ساخته می شود غیر قابل اعتماد می سازد. بنابراین، بازنمود زیبا شناختی ای که مک ایوان از ترومای یازده سپتامبر ارائه می کند نسخه ای غیر قابل اعتماد از ترومایی فرهنگی پیش روی خواننده قرار می دهد که نشان می دهد به علت دستکاری های شناختی نمی توان به درستی  مزر بین حقیقت و سازه های تروماتیک را از هم تشخیص داد.

حمله یازده سپتامبر, ناسازگاری شناختی, جهش شناختی, راوی غیر موثق, ترومای فرهنگی