محمد بهرامی

خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی هر کشوری است و فروسایی آن به وجود آورنده بسیاری از مشکلات انسانی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. اموزه یکی از نگرش های موجود در آبخیزداری، اعمال مدیریت بر اساس تجزیه و تحلیل مجموعه عواملی است که بر حوضه آبخیز به عنوان یک واحد مدیریت منابع آب و خاک تاثیر می گذارد. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان ابزاری مفید در ارزیابی و حل بسیاری ازمسایل مربوط به منابع طبیعی استفاده می شود. در این رابطه میزان فرسایش و رسوب زایی حوضه آبخیز تنگ شیروان، واقع در 20 کیلومتری غرب شهر قیر در استان فارس، با استفاده از مدل های تجربی EPM , MPSIAC و فورنیه با به کارگیری نرم افزار ILWIS مورد مطالعه قرار رگفت. در روش MPSIAC تاثیر و نقش 9 عامل مهم و موثر در فرسایش خاک و تولید رسوب (زمین شناسی سطحی، خاک، اقلیم، رواناب، توپوگرافی، پوشش زمین، کاربری زمین، وضعیت فرسایش و فرسایش رودخانه ای) درحوضه ارزیابی و بسته به شدت و ضعف هر عامل امتیاز یا عددی به آن تعلق گرفت. از مجموع امتیازات یا اعداد به دست آمده برای عوامل مختلف میزان رسوب دهی حوضه از رابطه ؟؟ محاسبه گردید، که در آن ؟؟ میزان تولید رسوب و R مجموع امتیازات عوامل 9 گانه است. طبق این رابطه در حوضه آبخیز تنگ شیروان [فرمول در متن اصلی] می باشد. در روش EPM چهار مشخصه شامل ضرایب فرسایش حوضه، کاربری زمین، حساسیت خاک به فرسایش و شیب متوسط حوضه در شبکه های ایجاد شده در نقشه مورد بررسی قرار گرفت. میزان رسوب ویژه در حوضه طبق این روش [فرمول در متن اصلی] محاسبه گردید.. در مدل فورنیه میزان تولید رسوب با توجه به روش اول وی، یعنی [فرمول در متن اصلی] محاسبه گردید و به صورت زیر به دست آمد: [فرمول در متن اصلی]

EPM , MPSIAC ، فورنیه ، GIS فرسایش ، رسوب زایی ، حوضه آبخیز تنگ شیروان