حمید سرخیل - گروه زمین شناسی کاربردی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
میثم فتحی نوران - گروه محیط زیست انسانی، دانشکده محیط زیست، کرج، ایران
مجتبی کلهر - شرکت سیالات حفاری پارس، تهران، ایران
یوسف عظیمی - گروه پژوهشی مهندسی محیط زیست و پایش آلاینده ها، پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار، تهران، ایران
محمد طلائیان عراقی - گروه محیط زیست انسانی، دانشکده محیط زیست، کرج، ایران

سابقه و هدف: فرآیند استخراج و بهره برداری از منابع نفت و گار به چرخه تولید، ارسال و بازیافت گل حفاری یا سیال حفاری نیاز دارد، بنابراین رسیدن به ترکیب مناسب گل حفاری و بازیافت مجدد آن به­عنوان یک امر مهم و اساسی در صنعت نفت و محیط زیست به شمار می­رود. که بدین منظور به­طور معمول از روش­های مدیریت پسماند استفاده می­شود. مواد و روش: در این تحقیق سعی شده است که یک روش جایگزین به جای روش مرسوم و متداول تثبیت/جامدسازی به­عنوان فرآیند مدیریت پسماند حفاری انتخاب شود که از لحاظ محیط زیستی و همچنین از لحاظ اقتصادی به صرفه باشد. به­طور کلی ۸۰ نمونه گرفته شد که از چهار بخش کنده شسته شده (سازند)، کنده به همراه سیال حفاری (گل برگشتی به سطح) و نمونه کنده تثبیت شده با سیمان (۱:۱۲) و نمونه کنده تثبیت شده با سیمان (۱:۱۲) و سدیم سیلیکات (۱:۴۰۰) تشکیل شده است.  نتایج و بحث: نمونه­های تهیه شده در انواع مختلف شسته شده، همراه سیال حفاری، تثبیت شده، با سیمان و تثبیت شده با سیمان و سدیم سیلیکات به­منظور ارزیابی میزان غلظت فلزهای سنگین، هیدروکربن­های آروماتیک چند حلقه­ای و همچنین شوری مورد آزمایش قرار داده شد. غلظت فلزهای سنگین در نمونه­ها نشان داد که به هیچ نوع فرآیند مدیریت پسماند برای کنترل یا کاهش فلزهای موجود در نمونه ها نیازی نیست اما شوری و هیدروکربن­ها در عمق ۱۸۰۰ متر و بیشتر نیاز به تصفیه دارند. نتیجه­ گیری: جمع بندی نتایج آنالیزها نشان می­دهد که فرآیند شستشو از لحاظ محیط زیستی نسبت به روش مرسوم تثبیت/جامدسازی نیز بهتر می­باشد زیرا آلودگی­ها از روی کنده حفاری پاک شده است که در نتیجه محصول نهایی این فرآیند قابل استفاده خواهد شد، اما در روش تثبیت/جامدسازی، آلاینده­ها تصفیه نشده و فقط بدون حرکت می­شوند. بنابراین فرآیند شستشو توانسته است عامل آلودگی را به خوبی از روی کنده­های حفاری پاک کند، به­طوریکه نمونه­های شسته شده تا پایان عملیات حفاری استاندارد خاک ایران را رعایت نموده­اند.      

مدیریت پسماند, سیال حفاری, شستشو, تثبیت/جامدسازی, فلزهای سنگین, هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای