نصیبه رضوان طلب - گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
افشین سلطانی - گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
ابراهیم زینلی - گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
سلمان دستان - پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی (ABRII)، کرج، ایران
علیرضا فروغی نیا - شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، منطقه گلستان، گرگان، ایران

مقدمه: نهاده­هایی مانند کودهای شیمیایی، سوخت فسیلی، الکتریسیته، بذر و ماشین­های کشاورزی در تولید سویا انرژی مصرف می­کنند. این مصرف انرژی سبب انتشار گازهای گلخانه­ای خواهد شد که افزایش غلظت این گازها در جو می­تواند منجر به گرم شدن کره زمین شود. هدف از این مطالعه بررسی سنجه های انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای در تولید محصول سویا در استان گلستان بود.   مواد و روش­ها: در این مطالعه، ۱۴۰ مزرعه برای تولید سویا در استان گلستان در شمال شرق ایران انتخاب شدند. داده­ها شامل ماشین­آلات، بذر، کود، سوخت و آفت­کش­ها  می­باشند که با استفاده از پرسشنامه جمع­آوری شدند. سپس سوخت، انرژی ورودی و خروجی، سنجه­های ارزیابی انرژی و پتانسیل گرم شدن کره زمین (kg CO۲/ha) با استفاده از ضرایب مربوطه محاسبه شد.   نتایج و بحث: براساس نتایج، نیازهای سوخت و انرژی مورد نیاز برای تولید سویا به ترتیب ۰.۰۹±۲۱۰.۸۳ لیتر در هکتار و ۲.۵۳±۱۹۰۳۶.۰۸ مگاژول در هکتار بود. همچنین انتشار گازهای گلخانه­ای به میزان ۳.۱۷±۲۳۰۶.۸۵ معادل کیلوگرم دی­اکسیدکربن در هکتار محاسبه شد. مصرف سوخت فسیلی و الکتریسیته، بیشترین میزان مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه­ای را در پی داشت. به­طوریکه ۶۲ درصد کل مصرف انرژی و ۷۵ درصد کل انتشار گازهای گلخانه­ای به مصرف الکتریسیته و سوخت فسیلی مرتبط بود. میزان انرژی خروجی سویا ۰.۷۳±۴۲۱۲۴.۹۵ مگاژول در هکتار بود. نسبت انرژی ورودی به خروجی ۰.۰۱.±۲.۲۱ برآورد شد. افزایش تولید خالص با افزایش عملکرد دانه و کاهش مصرف نهاده­ها مانند الکتریسیته، سوخت فسیلی و کود نیتروژن افزایش یافت. بهره­وری انرژی ۰.۰۱±۰.۱۴۷ کیلوگرم بر مگاژول محاسبه شد. به­طور متوسط از هر هکتار دانه سویای تولید شده، ۳.۱۷±۲۳۰۶.۸۵کیلوگرم معادل دی اکسیدکربن منتشر شد.   نتیجه­ گیری: تمرکز بر مصرف بهینه سوخت­های فسیلی و کاهش مصرف الکتریسیته در آبیاری برای کاهش مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه­ای در تولید سویا در استان گلستان ضروری است.    

انتشار گازهای گلخانه­ای, انرژی ورودی, پتانسیل گرمایش جهانی, کارایی مصرف انرژی