اولویت بندی لکه های حفاظتی در مناطق ساحلی زیر حوضه کل- مهران استان هرمزگان با استفاده از ابزار پشتیبانی تصمیم گیری

سابقه و هدف: یکی از روش های انتخاب نواحی حفاظتی، استفاده از ابزارهای پشتیبانی تصمیم گیری مانند مارگسان است. هدف اصلی این مطالعه الویت بندی و انتخاب مناطق مناسب حفاظت در منطقه ساحلی حوضه کل- مهران استان هرمزگان در قالب سناریوهای مختلف به وسیله نرم افزار مارگسان و مقایسه مناطق منتخب حفاظتی مارگسان با مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست است. مواد و روش ها: در این تحقیق برای اولویت بندی لکه های حفاظتی در مناطق ساحلی با استفاده از ابزار پشتیبانی تصمیم گیری از پراکنش ۳۶ گونه گیاهی و جانوری به عنوان معیارهای حفاظتی استفاده شد. از این رو از سامانه اطلاعات جغرافیایی (نرم افزار ۱۰.۳ArcGIS ) به منظور تولید لایه های معیارهای انتخاب مناطق حفاظتی و تهیه لایه یگان برنامه ریزی استفاده گردیده است سپس نقشه پراکنش هر یک از این معیارها برای ورود به نرم افزار پشتیبانی تصمیم گیری مارگسان که متداول ترین نرم افزار برنامه ریزی حفاظت می باشد به صورت لایه های بولین (صفر و یک) تهیه شده است. پس از تهیه ۵ فایل ورودی نرم افزار مارگسان ( فایل یگان برنامه ریزی، فایل ویژگی های حفاظتی، فایل یگان برنامه ریزی در مقابل ویژگی حفاظتی، فایل طول مرز، فایل پارامترهای ورودی)، این نرم افزار در قالب سه سناریوی طراحی شده با هدف (۳۰،۵۰ و۱۰۰) درصد هر معیار حفاظتی اجرا گردید و مناسب ترین لکه ها برای حفاظت معرفی شدند سپس این لکه ها با مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست مقایسه گردید. در نهایت با مقایسه سه سناریو مطلوب ترین سناریو انتخاب گردید. نتایج و بحث : نتایج نشان داد سناریوی اول با هدف حفاظت۳۰ درصد از هر معیار، در برآورد هدف حفاظتی ۳۴ معیار موفق بوده است و در کل ۱۴.۷۳درصد از مناطق حفاظت شده موجود توسط سازمان حفاظت محیط زیست با مناطق منتخب حفاظتی در سناریو اول همپوشانی دارد. در سناریو دوم محدوده مورد مطالعه با هدف حفاظت ۵۰ درصد از هر معیار الویت بندی شد و این سناریو در برآورد هدف حفاظتی ۳۵ معیار موفق بوده و در کل ۲۶.۲۷ درصد از آن با مناطق تحت حفاظت موجود سازمان حفاظت محیط زیست همپوشانی دارد. در سناریو سوم محدوده مورد مطالعه با هدف حفاظت ۱۰۰ درصد از هر معیار الویت بندی شد و این سناریو در برآورد هدف حفاظتی ۳۰ معیار موفق بوده و در کل ۹۶.۷۵ درصد از آن با مناطق تحت حفاظت موجود سازمان حفاظت محیط زیست همپوشانی دارد. در نهایت، مقایسه نتایج سناریوهای ذکر شده نشان داد که در هر سه سناریو،  مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست در محدوده مورد مطالعه از لحاظ دستیابی به اهداف مختلف، کارایی مناسبی ندارند و سناریو دوم نسبت به سایر سناریوها نتایج قابل قبول تری ارائه می نماید و تنها در رسیدن به هدف حفاظتی ۱معیار ناتوان است. نتیجه گیری: در این تحقیق سناریو ۲ (با هدف حفاظت۵۰ درصد از هر معیار حفاظتی) می تواند به عنوان کاراترین سناریو مطرح شود .پیشنهاد می شود از این سناریو به عنوان الگویی برای اصلاح مرزبندی مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست در منطقه ساحلی حوضه کل- مهران استان هرمزگان استفاده شود که در این حالت باید ۸۷.۳۷۳ درصد (معادل ۸۰۱۳۴۹ هکتار) به سطح مناطق حفاظت شده فعلی اضافه گردد تا بتوان خلاءهای حفاظتی موجود را برطرف کرد.

Keywords:

منطقه ساحلی , لکه های حفاظتی , حوضه کل- مهران هرمزگان , انتخاب سیستماتیک مناطق حفاظت شده