ارزیابی اثرهای دفن زباله بر میزان غلظت فلزهای سنگین در آب های زیرزمینی (مطالعه موردی: آزادشهر)

سابقه و هدف: پایش کیفیت آب­ های زیرزمینی در اطراف محل دفن زباله از لحاظ محیط زیستی بسیار مهم می­ باشد. به ­دلیل زیادی جمعیت و بالا رفتن سطح زندگی و پیشرفت تکنولوژی، مواد زائد جامد گوناگون حاصل از فعالیت­ های انسانی و صنعتی در حال افزایش می­ باشد. هدف از این پژوهش، بررسی کیفیت شیمیایی و غلظت عناصر سنگین سرب، کادمیوم، روی و مس در آب چاه ­های اطراف محل دفن زباله آزادشهر می ­باشد. مواد و روش ­ها: در این تحقیق بمنظور بررسی میزان غلظت فلزهای سنگین در منابع آب­های زیرزمینی اطراف محل دفن زباله شهرستان آزادشهر، نمونه­ برداری آب از ۷ حلقه چاه عمیق اطراف محل دفن زباله انجام شد. نمونه ­برداری در فصل بهار و تابستان سال ۱۳۹۶  به ­صورت هر فصل یک نمونه انجام شد. نمونه ­برداری در بطری­ های شیشه ­ای مطابق روش استاندارد متد برداشته شد و در مجاورت یخ، بلافاصله به آزمایشگاه شیمی آب و فاضلاب دانشکده بهداشت منتقل شد. پس از تهیه محلول استاندارد خاص هر یک از عنصرهای سنگین، با استفاده از دستگاه پلاروگراف۱ متروم غلظت عناصر سرب، کادمیوم، مس و روی نمونه ­ها بر حسب میکروگرم در لیتر خوانده شد. پس از تعیین غلظت پارامترهای بالا و آنالیزهای آماری و رسم گراف­ های مربوطه توسط نرم افزار­های Excel و SPSS نسبت به تحلیل نتایج و مقایسه غلظت­ها در پایین ­دست و بالا­دست اقدام گردید. نتایج و بحث: نتایج نشان می ­دهد میزان سرب آب چاه ­های اطراف محل دفن زباله ۲/۱ ±۳/۱ میکروگرم در لیتر و میزان کادمیوم ۳۷/۰ ±۱/۱ میکروگرم در لیتر می­ باشد که از لحاظ آماری تفاوتی بین فصل بهار و تابستان وجود ندارد. مطابق استاندارد ۱۰۵۳ کشور بیشترین میزان سرب و کادمیوم برای آب­های شرب به ­ترتیب ۱۰ و ۳ میکروگرم در لیتر می ­باشد که با این حساب میزان سرب و کادمیوم در محدوده مجاز قرار می­ گیرد. میزان مس آب چاه­ های اطراف محل دفن زباله ۲۱/۵ ±۲۲/۵ میکروگرم در لیتر می ­باشد و از لحاظ آماری تفاوتی بین فصل بهار و تابستان وجود ندارد. همچنین مطابق استاندارد ۱۰۵۳ کشور و WHO۲ میزان حداکثر مجاز مس برای آب ­های شرب معادل به­ ترتیب ۲ میلی ­گرم در لیتر و ۱ میلی­ گرم در لیتر می ­باشد که با این حساب، مس آب چاه ­های اطراف در محدوده مجاز قرار می­ گیرند. هر چند اختلاف آماری معنی­ داری بین مس آب­های بالادست با پائین ­دست وجود ندارد، ولی مقدار آن در چاه­ های پائین ­دست حدود ۲۷/۱ برابر نسبت به چاه ­های بالادست می­ باشد که می ­تواند به ­دلیل نفوذ مواد آلی شیرابه به آب ­های زیر­زمینی باشد. میزان روی آب چاه­ های اطراف محل دفن زباله ۳۱/۵ ±۱/۲۳ میکروگرم در لیتر می­ باشد که از لحاظ آماری تفاوتی بین فصل بهار و تابستان وجود ندارد. مطابق استاندارد ۱۰۵۳ کشور میزان حداکثر مجاز روی برای آب­های شرب معادل ۳ میلی­ گرم در لیتر می ­باشد. هر چند اختلاف آماری معنی ­داری بین روی آب­ های بالادست با پائین­ دست وجود ندارد، ولی مقدار آن در چاه­ های پائین ­دست حدود ۱۶/۱ برابر نسبت به چاه­ های بالادست می­ باشد که باز هم می ­تواند به ­دلیل نفوذ مواد آلی شیرابه به آب­ های زیرزمینی باشد. نتیجه ­گیری: نتایج این تحقیق نشان می­ دهد که غلظت پارامترهای شیمیایی آب چاه­ های اطراف محل دفن زباله در زیر حد استاندارد آب شرب کشور قرار دارد. همچنین غلظت همه عناصر در چاه­ های پایین ­دست بیشتر از چاه ­های بالادست اندازه­ گیری شد. از آنجایی که آزادشهر یک منطقه کشاورزی است، بنابراین آلودگی آب­ های زیرزمینی که در کشاورزی مورد استفاده قرار می­ گیرد، می­ تواند منجر به انتقال فلزهای سنگین از طریق محصول­ های کشاورزی به انسان گردد، بنابراین باید تمهیدات سختگیرانه ­ای برای جلوگیری از آلودگی آب­های زیرزمینی منطقه اعمال گردد.

Keywords:

لندفیل , کادمیوم , آزاد شهر , سرب