انتخاب گونه های گیاهی مناسب برای فضای سبز شهرهای نیمه خشک با تاکید بر تغییر اقلیم (مورد مطالعه: شهر تهران)
Publish place: Environmental Sciences، Vol: 18، Issue: 1
Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 294
This Paper With 18 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
این Paper در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_SCJS-18-1_015
تاریخ نمایه سازی: 24 شهریور 1400
Abstract:
سابقه و هدف: فضای سبز شهری دارای کارکردهای متعدد و حیاتی است. بهبود و تغییر سلامت جسمی و روانی موجودات زنده، بویژه انسان ها، زیباسازی محیط زیست، کاهش اثرهای مخرب تغییرات اقلیمی نظیر مهار تندبادها و سیلاب ها و همچنین کنترل و کاهش آلاینده های خطرناک نظیر آنچه امروزه تهران و بیشتر کلان شهرهای کشور با تهدید آن روبرو هستند، تنها بخش ملموسی از اثرهای فضاهای سبز، بویژه جنگل های شهری و درختان موجود در شهر هستند. به دلیل اقلیم نیمه خشک تهران، چالش های زیادی برای انتخاب گیاهان مناسب برای ایجاد فضای سبز وجود دارد. اگر همه معیارهای انتخاب گیاهان برای فضای سبز شهری در نظر گرفته نشود، خسارتهای محیط زیستی و ضررهای مالی زیادی ممکن است ایجاد شود. تعیین عامل های ارزیابی گونه های گیاهی در فضای سبز شهری از استاندارد خاصی برخوردار نبوده و در بیشتر منابع تنها به برخی از آنها اشاره شده است. هدف از انجام این پژوهش ایجاد فضای سبز پایدار برای منطقه مورد مطالعه بود. مواد روش ها: پس از بررسی منابع علمی، عاملهایی که از نظر کاربردی در انتخاب گیاه نقش دارند، تعیین شد. به طور کلی این عامل ها در شش مقوله سازگاری منطقه ای، سازگاری محیطزیست شهری، زیبایی شناختی، نگهداری، خصوصیات رشدیو مزایای ویژه طبقه بندی و محتوای هر مقوله تعیین شد. برای تعیین ضرایب از روش "تحلیل سلسله مراتبی" (AHP) استفاده شد. این روش یکی از روشهای پرکاربرد برای رتبه بندی و تعیین اهمیت عوامل است که با استفاده از مقایسات زوجی گزینه ها به اولویت بندی هر یک از معیارها می پردازد. برای تعیین مقدار ضرایب، جدول هایی در قالب پرسشنامه طرح و به ۸ نفر از کارشناسان متخصص و آشنا به منطقه مربوطه داده شد، سپس از داده های به دست آمده میانگین گرفته، و با استفاده از نرم افزار Expert choice مقدار ضرایب به دست آمد. فهرستی از گونه های رایج که در تهران کاشته می شوند و گونه هایی که یک نمونه از آنها در باغ گیاهشناسی تهران موجود بوده و نتیجه قابل قبولی داشته است، تهیه شد. امتیازدهی به گونه های گیاهی بین ۰ تا ۳ صورت گرفت و برای حالت های بینابینی از اعداد ۰.۵، ۱.۵ و ۲.۵ استفاده شد. این امتیازدهی توسط متخصصان مربوطه انجام شد و در پایان از نظرهای مختلف میانگین گرفته شد. پس از ضرب وزن هر عامل در امتیاز هر گونه، وزن نهایی گیاهان مشخص شد و گیاهان مناسب و به نسبت مناسب برای کاشت شناسایی شدند. به دلیل اهمیت مسئله تغییر اقلیم، عامل هایی که ممکن است تحت تاثیر آن قرار گیرند، به کمک پیش بینی اقلیم آینده با استفاده از نرم افزار LARSE-WG ۵.۱تحت مدل HadCM۳ که دارای سه سناریو انتشار به نام A۱B، B۱ و A۲ در دو دوره زمانی (۲۰۱۱ - ۲۰۳۰) و (۲۰۴۶ - ۲۰۶۵) هستند، و همچنین بررسی منابع معتبر تعیین، و وزن این عامل ها جداگانه در امتیاز گونه ها ضرب شده و بر این اساس گیاهان مناسب و به نسبت مناسب اولویت بندی و برای کاشت معرفی شدند. نتایج و بحث: به طور کلی نتایج نشان داد که بسیاری از گونه های غالب فضای سبز تهران، گیاهان مناسب (از نظر عامل هایی که بررسی شده اند) نیستند و گیاهان جدید مناسبی (با توجه به عامل های بررسی شده و امتیاز کسب شده توسط گیاهان) برای کاشت وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. به عنوان نمونه از گونه های درختی مناسب می توان به خرنوب، لیلکی بیخار و خاردار، عناب، گز، سوفورا، پسته چینی، بلوط قرمز، بلوط خاکستری، داغداغان، بلوط همیشه سبز و ... اشاره کرد. از گونه های درختچه ای مناسب می توان به ارغوان، زرشک زینتی، سنجد زینتی، انگور فرنگی، طاووسی، گلنار، سماق و پیروکانتا اشاره کرد. پیشنهاد می شود گونه های جدید قبل از کاشت ارزیابی شده، تا خطری برای محیط زیست نداشته باشند. نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج نشان داد که بسیاری از گیاهان غالب در فضای سبز تهران گونه های مناسبی نیستند و گیاهان مناسبی نیز وجود دارند که توجه کمتری به آن نشان داده اند. باید قبل از معرفی گیاهان جدید و وارد کردن آنها به محیط شهر، برای چند سال در مقیاس کوچک آزمایش شوند تا مهاجم نبودن آنها تایید شود. یافته های این تحقیق به همراه سایر خصوصیات درخت برای دستیابی به بهترین نتایج، قابل استفاده است. نتایج این تحقیق برای شهرهای مشابه اقلیم تهران قابل استفاده است. برای تسهیل در انتخاب گیاهان در این تحقیق از تعدادی معیار برای انتخاب گیاهان استفاده شده ولی باید توجه داشت که تلفیق تجربه (مشاهده ها و کارشناسان باتجربه) با این یافته ها، در انتخاب گیاهان مناسب، اثربخشی بیشتری دارد.
Keywords:
Authors
مالک ربیعی صادق آبادی
گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
امید نوری
گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
رضا دیهیم فرد
گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :