بررسی روند تغییر نهاد وزارت و ایجاد وزارتخانه های جدید در جریان انقلاب مشروطه ایران
عنوان مقاله: بررسی روند تغییر نهاد وزارت و ایجاد وزارتخانه های جدید در جریان انقلاب مشروطه ایران
شناسه ملی مقاله: JR_IRHJ-13-1_006
منتشر شده در در سال 1399
شناسه ملی مقاله: JR_IRHJ-13-1_006
منتشر شده در در سال 1399
مشخصات نویسندگان مقاله:
سیده فاطمه سادات نژاد - دانشگاه خوارزمی
سهراب یزدانی مقدم - دانشگاه خوارزمی
محمدتقی مختاری - دانشگاه خوارزمی
خلاصه مقاله:
سیده فاطمه سادات نژاد - دانشگاه خوارزمی
سهراب یزدانی مقدم - دانشگاه خوارزمی
محمدتقی مختاری - دانشگاه خوارزمی
نهاد وزارت نقطه ثقل نظم دیوانی ایران در طول تاریخ بوده است. وزیر با عنوانهای مختلفی مانند وزیر اعظم و صدراعظم در راس این نظام قرار داشت و به دستیاری روسای دیوان ها کشور را اداره میکرد. از دوره ناصرالدین شاه تکاپوهایی برای نوسازی دستگاه دیوان آغاز شد. این تلاش ها دو وجه داشت: ایجاد وزارتخانه های چندگانه و تعدیل جایگاه صدراعظم. این امر که بهمنزله تغییر در نهاد وزارت بود، به سادگی امکان پذیر نبود، زیرا نهادها در برابر تغییر مقاومت می کنند. نتیجه آنکه تلاش ها برای ایجاد نهاد جدید وزارت شکست خورد. تا پایان سلطنت مظفرالدین شاه با وجود آنکه عنوانهای متعدد وزارتی خلق شد، اداره امور همچنان در دستگاه صدراعظم باقی ماند، بیآنکه «وزارتخانه های چندگانه» به نهاد تبدیل شده باشد. پژوهش حاضر کوشیده است با اتکا به منابع کتابخانه ای و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی این مطلب بپردازد که تغییر نهاد وزارت و ایجاد وزاتخانه های جدید بهعنوان نهادهایی نو در جریان انقلاب مشروطه ایران چگونه امکان پذیر گردید؟ یافته های پژوهش نشان می دهد انقلاب مشروطه نیروی لازم را برای ایجاد تغییر ناگهانی در نهاد وزارت فراهم ساخت. تحقق این امر از خلال تثبیت معنایی جدید از مفهوم وزیر صورت گرفت. این تثبیت معنایی از رهگذر مفهوم «وزیر مسئول» محقق گردید. طرح مفهوم «مسئولیت» در دایره مفاهیم اداری و سیاسی ایران، ریشه در تلاش های اصلاح طلبان دوره ناصری و مظفری داشت. پس از پیروزی مشروطه، تحقق حکومت مشروطه با «مسئولیت» وزرا یکسان تلقی شد. از سوی دیگر التهابات ماه های نخست پس از پیروزی انقلاب مشروطه، شکل دستگاه اجرایی و مفهوم وزارت را به مسئله محوری فعالان سیاسی بدل کرد. اتحاد این دو عامل زمینه ساز دگرگونی نهاد وزارت، حذف عنوانهای متعدد وزارتی قبل از مشروطه و خلق وزارتخانه های جدید بهعنوان نهادهایی نو گردید
کلمات کلیدی: وزارت, وزیر مسئول, دولت مسئول, انقلاب مشروطه
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1269261/