شهرام یوسفی فر - استاد گروه تاریخ، دانشگاه تهران.
محمد کشاورز - استادیار گروه ایران شناسی، دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان.
محمد مهدی مرادی خلج - دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه شیراز.

چکیده ایل شاهسون از بزرگ­ترین اتحادیه­ های ایلی ایران است که بخش وسیعی از مراتع قشلاقی خود در دشت مغان را در خلال جنگ ­های ایران و روس از دست داد و دامنه تردد آنان به مراتع دشت مغان(قشلاق) و دامنه ­های کوه سبلان(ییلاق)محدود شد. سرانجام عده ­ای از شاهسون ­ها در دوره رضا شاه به اجبار در دشت مغان اسکان یافتند. این پژوهش داده بنیاد بر اساس روش جمع ­آوری اطلاعات از کتابخانه ­ها و مراکز آرشیوی و با روش توصیفی- تحلیلی، بر آن است چگونگی اسکان طوایف شاهسون در دشت مغان، ارشق، مراتع ییلاقی سبلان و نواحی مجاور مناطق ذکر شده را تبیین کند.نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که طرح واگذاری اراضی دولتی آذربایجان و اخذ تعهد از اشخاص، اقدام جهت ایجاد کانال ­­های آبیاری، ایجاد پست ­های امنیه جهت جلوگیری از تمرد عشایر، استقرار مامورین اسکان در نواحی اسکان داده شده، سوزاندن ابزار آلات کوچ­ نشینی، تاسیس مدارس فلاحتی، حذف مالیات علف ­چر و وضع قوانین دامداری از عوامل اصلی اسکان شاهسون ­ها در دشت مغان و نواحی مجاور بود.

واژگان کلیدی: اسکان اجباری, اوراق واگذاری, ایل شاهسون, دشت مغان, ماموران اسکان