سجاد بهرامی همدانی - کارشناس ارشد معماری منظر - دانشکده معماری و شهرسازی - دانشگاه شهید بهشتی
سیدحسن تقوائی - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

در مجموعه آثار شاخص میراث فرهنگی و تاریخی ایران و جهان محوطه طاق بستان نمایش دهنده بسیاری از ارزش های تاریخی و فرهنگی در تعامل با جلوه های ماندگار محیط طبیعی است. از دیدگاه معماری منظر، در روند توسعه شهری کرمانشاه و توام با رشد جمعیت و افزایش تراکم در محیط مصنوع، برخی ناهنجاری ها در جلوه های بصری  محیطی پدید آمده و کیفیت کالبدی در منظر شهری تاریخی و محدوده بلوار طاق بستان تنزل یافته است. هدف در این مقاله بیان نتایج پژوهش در زمینه ارزیابی منظر محوطه و بلوار طاق بستان و سنجش وضعیت این بلوار و درنتیجه ارتقای کیفیت منظر شهری تاریخی کرمانشاه است. در مدت یک سال پیمایش پژوهش کیفی، موردپژوهی بر اساس مدل «ارزش ها و عوامل سازنده منظر (FVFL)» به منزله چارچوب راهبردی برنامه ریزی و طراحی در معماری منظر در تطابق با مفهوم «منظر شهری تاریخی (HUL)» انجام شده است. در این روش تطبیق عوامل و لایه های سه گانه مدل FVFL در زمینه های محیط طبیعی، محیط مصنوع، و مجموعه فعالیت های انسانی و ویژگی های فرهنگی در مفهوم HUL، چارچوب کلی مطالعه اسنادی و میدانی بلوار تاریخی طاق بستان و آسیب شناسی آن در منظر شهری تاریخی کرمانشاه را فراهم کرده است. بنابراین، نتایج پژوهش نشان داد که توجه به کیفیت طراحی منظر و هماهنگی در جلوه های بصری منظر با تکیه بر ارزش های فرهنگی و بومی، به ویژه عوامل محیط طبیعی در کنار ویژگی های ساخت و اجرا، نقش بسیار زیادی در ارتقای کیفیت منظر و هویت منظر شهری تاریخی دارد. به علاوه، مطالعه و ارزیابی نظام مند منظر و آسیب شناسی منظر متکی بر ارزش ها و عوامل اصلی و سازنده آن ها، در تطابق با شرایط متنوع محیطی و تغییرات اقلیمی، لازمه انجام فعالیت های برنامه ریزی و طراحی برای عرضه طرح های بهسازی منظر محوطه ها و بلوارهای تاریخی نظیر محوطه و بلوار طاق بستان است.  

ارزیابی منظر, منظر شهری تاریخی (HUL), مدل ارزشها و عوامل سازنده منظر (FVFL), بلوار طاق بستان, کرمانشاه