مطهره دانایی فر - دانشجوی دکتری دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
زهره تفضلی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی

با اینکه در بحران کنونی نقد معماری پرداختن به مبانی و تئوری نقد معماری بیش از پیش ضرورت دارد، اما به مباحث نظری و تاریخی نقد معماری کمتر توجه شده است و مبانی نظری نقد معماری در غفلت و افول به سر می برد. در تاریخ ظهور نقد معماری آراء، نظر، و نظریه های گوناگونی درباره نقد معماری مطرح شده که با تحولات آن ها جریان نقد معماری پرورده شده است. در این مقاله هدف پیگیری و تدقیق این جریان نظری و یافتن سیر تاریخی نظریه های اصلی در حوزه نقد معماری است. این سیر تاریخی را، که به روش تاریخ مفهومی و بررسی اسنادی محقق شده است، می توان در پنج دوره زمانی تقطیع کرد: اواخر سده نوزدهم تا نیمه سده بیستم که در این دوره پرسش از نقد مطبوعاتی و نقد آن آغاز شد و به موازات تحولات معماری در جنبش مدرن نگرش ها به نقد معماری نیز تغییر کرد؛ دهه ۱۹۶۰ که از یک سو، نظریه نقد هنجاری و اختصاصی نقد معماری مبتنی بر نظریه جنبش مدرن مطرح شد و از سوی دیگر، مبانی نقد معماری از مطالعات زبان شناختی و مطالعات طراحی اثر پذیرفت؛ دهه ۱۹۷۰ که تحلیل های مارکسیستی پرسش ها و دیدگاه هایی تازه درباره نقد پیش آمد؛ دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ که نقد ارزیابانه رد و به جای آن نظریه نقد به مثابه نگاشت طرح شد؛ سده بیست و یکم که موضوع معماری ناقدانه و پیوند نقد و طراحی و نیز دیدگاه مقابل آن طرح شده است.

نقد معماری, نظریه نقد معماری, تئوریهای نقد معماری, نقد نقد معماری, تاریخ نقد معماری