احمد حبیب نژاد - استادیارگروه حقوق عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران
زهرا دانش ناری - مدرس دانشگاه غیرانتفاعی صدرا و آزاد ملارد

حق بر محیط زیست سالم، به عنوان حقوق مندرج در نسل سوم حقوق بشر مورد شناسایی قرار گرفته است و از جمله حق های مترقی و پیشرفته ای است که با نگاه آینده محور، به دنبال حفظ محیط زیست برای نسل های کنونی و آینده است. حق بر محیط زیست سالم، موضوع چندین سند و معاهده بین المللی بوده و به همین دلیل تعهدات دولت ها را در حفاظت از آن به همراه دارد. با این حال، تمامی حق های بشری، زمانی به کارایی می رسند که در رویه قضایی نیز مورد احترام قرار گیرند. بر همین اساس، این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی-تحلیلی ، حمایت قضایی از حق بر محیط زیست سالم را در رویه دادگاه دادگاه اروپایی بررسی کند. بر اساس یافته های این پژوهش، دادگاه اروپایی حقوق بشر به عنوان دادگاهی منطقه ای بر اساس سند موسس یعنی معاهده اروپایی حقوق بشر خود را ملزم به رسیدگی و صدور رای در موارد نقض حقوق بشر از جمله حق بر محیط زیست سالم می داند. از سوی دیگر، مفهوم دموکراسی زیست محیطی در رویه دادگاه به رسمیت شناخته شده است و این دادگاه در آرایی چند به این مفهوم توجه کرده است. اگرچه حق بر محیط زیست سالم صراحتا در متن معاهده اروپایی، مورد اشاره قرار نگرفته است اما رویکرد دادگاه اروپایی نشان می دهد، این دادگاه از طرق مواد دیگر مانند تفسیر پویا از معاهده به حمایت از حق بر محیط زیست سالم می پردازد. این مقاله به دنبال بررسی رویه دادگاه اروپایی حقوق بشر در زمینه حمایت از حق بر محیط زیست سالم است.

واژگان کلیدی: حق بر محیط زیست سالم, دادگاه اروپایی حقوق بشر, تفسیر پویا, دموکراسی زیست محیطی